Umowa o dzieło – kto płaci podatek?

Umowa o dzieło (uod) to rodzaj umowy cywilnoprawnej, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła. W przeciwieństwie do umowy o pracę, nie określa się tu czasu pracy, a wyłącznie rezultat. Kluczową kwestią przy umowach o dzieło jest opodatkowanie – dowiedz się, kto płaci podatek od takiej umowy i jakie obowiązki mają strony. Poznaj różnice między uod a innymi formami zatrudnienia, takimi jak umowa śmieciowa.

Definicja i charakterystyka umowy o dzieło

Umowa o dzieło to jedna z umów cywilnoprawnych regulowanych w Kodeksie cywilnym (art. 627 i następne). Jest to umowa rezultatu, co oznacza, że wykonawca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty ustalonego wynagrodzenia.

Umowa o dzieło różni się od innych umów, takich jak umowa zlecenie czy umowa o pracę, przede wszystkim tym, że przedmiotem jest konkretne, namacalne dzieło lub efekt pracy, np. napisanie artykułu, wykonanie mebla, namalowanie obrazu czy przygotowanie projektu.

Ważne cechy umowy o dzieło to:

• Jest umową cywilnoprawną, a nie umową o pracę.
• Oparta na rezultacie pracy, a nie samym działaniu.
• Brak obowiązku podporządkowania wykonawcy co do czasu i miejsca pracy, w przeciwieństwie do umowy o pracę.
• Umowa może być zawierana zarówno między osobą fizyczną a firmą, jak i między dwoma osobami fizycznymi.

Umowa o dzieło podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w niektórych sytuacjach wymaga również zgłoszenia do ZUS.

Opodatkowanie umowy o dzieło

Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna, w której wykonawca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty ustalonego wynagrodzenia. Charakteryzuje się tym, że przedmiotem umowy jest konkretny rezultat pracy, a nie samo działanie, co odróżnia ją od umowy zlecenia czy umowy o pracę. Opodatkowanie umowy o dzieło zależy od wartości wynagrodzenia.

Umowy o dzieło do 200 zł

Umowy o dzieło do 200 zł brutto są opodatkowane na zasadach zryczałtowanych. Oznacza to, że podatek wynosi 17% od całej kwoty wynagrodzenia, bez możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu. Wynagrodzenie z takich umów podlega opodatkowaniu zryczałtowanemu i jest pobierane przez płatnika (zleceniodawcę) w momencie wypłaty.

Umowy o dzieło powyżej 200 zł

Umowy o dzieło powyżej 200 zł podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej (12%, 17%, 32%), z możliwością zastosowania kosztów uzyskania przychodu. Podatek jest obliczany od dochodu, czyli różnicy między przychodem a kosztami uzyskania przychodu. Płatnik ma obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy i odprowadzenia jej do urzędu skarbowego.

Koszty uzyskania przychodu przy umowie o dzieło

Koszty uzyskania przychodu to wydatki, które można odliczyć od przychodu, aby obliczyć podstawę opodatkowania (dochód). Przy umowie o dzieło istnieją dwie podstawowe stawki kosztów uzyskania przychodu:

• 20% – stosowane standardowo, jeśli umowa nie wiąże się z przeniesieniem praw autorskich lub pokrewnych.
• 50% – przysługuje, gdy umowa o dzieło dotyczy przeniesienia praw autorskich lub praw pokrewnych (np. stworzenie utworu literackiego, muzycznego, plastycznego, fotograficznego).

Umowy do 200 zł nie dają prawa do odliczenia kosztów uzyskania przychodu – podatek jest liczony od całej kwoty wynagrodzenia.

Wykonawca może także odliczyć faktycznie poniesione, udokumentowane koszty, jeśli przekraczają one wskazane stawki.

Rozliczenie roczne podatnika

Wykonawca umowy o dzieło ma obowiązek rozliczenia się z fiskusem w rocznym zeznaniu podatkowym (np. PIT-37 lub PIT-36), wykazując wszystkie przychody z umów o dzieło uzyskane w danym roku podatkowym.

Można odliczyć wyższe koszty uzyskania przychodu niż standardowe 20% lub 50%, jeśli faktycznie je poniesiono i posiada się na to dowody, co zmniejsza dochód do opodatkowania.

Ponadto, przy rozliczaniu podatku umowy o dzieło można skorzystać z różnych ulg i odliczeń, np. darowizn na cele charytatywne.

Przykładowo, jeśli łączny przychód z umów o dzieło wyniósł 50 000 zł, a koszty 12 000 zł, dochód do opodatkowania wyniesie 38 000 zł. Od tej kwoty zapłaci się 18% podatku, czyli 6 840 zł. Jeśli przekaże się 1 000 zł na sponsoring, można odliczyć tę kwotę od dochodu, obniżając podatek.

Umowa o dzieło między osobami fizycznymi – specyfika podatkowa

Umowa o dzieło może być zawarta również pomiędzy dwoma osobami fizycznymi (np. sąsiadami, znajomymi). W takim przypadku obowiązki podatkowe różnią się od tych przy umowach zawieranych z firmą:

• Osoba wypłacająca wynagrodzenie nie pełni funkcji płatnika podatku i nie jest zobowiązana do pobierania i odprowadzania zaliczek na podatek.
• Wykonawca dzieła samodzielnie rozlicza podatek dochodowy w rocznym zeznaniu podatkowym (np. PIT-37 lub PIT-36), wykazując przychód z umowy o dzieło.
• Nie obowiązuje zgłoszenie do ZUS z tytułu takiej umowy (chyba że wystąpią inne okoliczności, np. prowadzenie działalności gospodarczej).

W praktyce oznacza to, że wykonawca musi odprowadzić podatek i samodzielnie rozliczyć się z fiskusem.

Zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS – obowiązki i wyłączenia

Od 2021 roku obowiązuje płatników obowiązek zgłaszania do ZUS informacji o zawartych umowach o dzieło, jeśli umowa podlega ubezpieczeniom społecznym lub zdrowotnym.

Obowiązek zgłoszenia dotyczy płatnika, który musi przekazać do ZUS formularz RUD (Raport Ubezpieczeniowy Działalności) w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o dzieło.

• Umowa o dzieło nie podlega składkom ZUS, jeśli wykonawca nie jest pracownikiem zlecającego, jednak zgłoszenie do ZUS jest obowiązkowe w celu monitorowania ubezpieczeń.
• Gdy umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracownikiem, składki ZUS mogą być naliczane.
• Brak zgłoszenia może skutkować nałożeniem kar administracyjnych.

Dzięki temu zgłoszeniu ZUS uzyskuje informacje o zatrudnieniu i może odpowiednio ustalić ubezpieczenia wykonawcy.

Porównanie umowy o dzieło i umowy zlecenie – podatki i składki

Podsumowując, umowa o dzieło jest korzystniejsza pod względem składek ZUS, ale wymaga dokładnego rozliczenia podatkowego, szczególnie przy wyższych kwotach.