Umowa o dzieło to specyficzny rodzaj umowy cywilnoprawnej. W jej ramach zobowiązujesz się stworzyć konkretne dzieło, a zamawiający – zapłacić Ci za nie. Kluczowa różnica? Tu liczy się efekt końcowy, nie czas, który poświęcisz na jego wykonanie. Ale jak to wygląda z podatkami? Kto i kiedy płaci podatek dochodowy (PIT)? I czy zawsze trzeba zgłaszać umowę o dzieło do ZUS? To pytania, które często rodzą wątpliwości.
Umowa o dzieło a podatek: podstawowe zasady
Dochody z umowy o dzieło zawsze objęte są podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Zapamiętaj: Niezależnie od kwoty, jako wykonawca, zawsze musisz rozliczyć się z urzędem skarbowym. Co do zasady, umowa o dzieło nie jest oskładkowana ZUS-em – to jej duża zaleta. Pamiętaj jednak o ważnych wyjątkach oraz o obowiązku zgłoszenia jej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Czytaj także: Sponsoring
Kto płaci podatek: role w umowie o dzieło
Kto faktycznie płaci podatek? W rozliczeniu umowy o dzieło kluczowe są dwie role: podatnika i płatnika. Obowiązki obu zależą od tego, kim jest zamawiający.
Podatnikiem jest zawsze wykonawca dzieła
Podatnikiem podatku dochodowego – czyli osobą, która ostatecznie ponosi ciężar opodatkowania – jesteś zawsze Ty, wykonawca dzieła. To Ty osiągasz przychód i na Tobie spoczywa odpowiedzialność za jego opłacenie.
Płatnikiem bywa zamawiający
Płatnik to z kolei podmiot, który ma obowiązek obliczyć, pobrać i przekazać zaliczki na Twój podatek do urzędu skarbowego. Zamawiający staje się płatnikiem, jeśli jest firmą, instytucją lub przedsiębiorcą. Wtedy nie musisz martwić się samodzielnym odprowadzaniem zaliczek w ciągu roku – zrobi to za Ciebie!
Obowiązki zamawiającego jako płatnika (firma, przedsiębiorca)
Jeśli zamawiającym jest firma, instytucja lub inny przedsiębiorca, to on przejmuje rolę płatnika podatku. Jego zadania są precyzyjnie określone:
- Pobiera i odprowadza zaliczki na podatek: Zamawiający potrąca zaliczkę na podatek dochodowy z Twojego wynagrodzenia i przekazuje ją do urzędu skarbowego. Ma na to czas do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymałeś wypłatę.
- Uwzględnia koszty uzyskania przychodu (KUP): Płatnik zastosuje odpowiednie KUP: standardowe 20% lub podwyższone 50% – jeśli Twoje dzieło wiąże się z prawami autorskimi. Podatek obliczany jest od kwoty pomniejszonej o te koszty.
- Wystawia PIT-11: Do końca lutego kolejnego roku podatkowego zamawiający przekaże Ci informację PIT-11. Ten dokument to podsumowanie Twoich przychodów, potrąconych KUP i pobranych zaliczek. Będzie Ci on niezbędny do rocznego rozliczenia podatku.
Samodzielne rozliczenie podatku przez wykonawcę (gdy zamawiający to osoba fizyczna)
Sytuacja wygląda inaczej, gdy zamawiającym jest osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Wtedy nie pełni ona roli płatnika.
Kiedy wykonawca samodzielnie oblicza i wpłaca zaliczki?
Kiedy zamawiającym jest osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, obowiązek obliczenia i wpłacenia zaliczek na podatek dochodowy spoczywa wyłącznie na Tobie, jako wykonawcy dzieła. Musisz samodzielnie obliczać i wpłacać te zaliczki co miesiąc lub co kwartał – zawsze do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu/kwartale, w którym uzyskałeś dochód.
Obowiązkowy formularz PIT-36
W takiej sytuacji swoje roczne zeznanie podatkowe składasz na formularzu PIT-36. Tam musisz wykazać wszystkie przychody z umowy o dzieło, samodzielnie obliczyć należny podatek i rozliczyć wpłacone zaliczki.
Stawki podatkowe i koszty uzyskania przychodu
Wysokość podatku od Twojej umowy o dzieło zależy od skali podatkowej oraz tego, czy możesz zastosować koszty uzyskania przychodu.
Skala podatkowa: 12% i 32%
Twoje dochody z umowy o dzieło są opodatkowane według skali podatkowej, która wygląda tak:
- 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie.
- 32% dla dochodów przekraczających 120 000 zł rocznie.
Standardowe KUP (20%)
Standardowe koszty uzyskania przychodu to 20% Twojego przychodu. Stosuje się je, gdy umowa o dzieło nie obejmuje przeniesienia praw autorskich ani praw pokrewnych. Oblicza się je od przychodu, który został pomniejszony o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne (jeśli takie występują).
Podwyższone KUP dla twórców (50%)
Jeśli jesteś twórcą i w ramach umowy o dzieło przenosisz prawa autorskie lub udzielasz licencji (np. jesteś pisarzem, grafikiem, programistą, muzykiem), przysługują Ci podwyższone, 50-procentowe koszty uzyskania przychodu. Pamiętaj, że roczny limit dla 50% KUP wynosi obecnie 120 000 zł.
Ważne: Umowy o dzieło o wartości do 200 zł brutto (gdy płatnikiem jest firma) objęte są zryczałtowanym opodatkowaniem w wysokości 12% przychodu. W tym przypadku nie pomniejsza się go o koszty uzyskania przychodu.
Umowa o dzieło a składki ZUS: zasady i wyjątki
Jedną z największych zalet umowy o dzieło jest to, że z reguły nie podlega ona oskładkowaniu ZUS. Pamiętaj jednak o jednym, niezwykle ważnym wyjątku!
Ogólna zasada braku składek ZUS
Zasadniczo, od umowy o dzieło nie musisz odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) ani zdrowotne. To właśnie dlatego Twoje wynagrodzenie brutto jest tak zbliżone do kwoty netto, a koszt dla zamawiającego bywa niższy niż w przypadku umowy zlecenia czy umowy o pracę.
Wyjątek: umowa o dzieło z własnym pracodawcą
Twoja umowa o dzieło stanie się w pełni oskładkowana ZUS (zupełnie jak umowa o pracę), jeśli podpiszesz ją z podmiotem, który jest jednocześnie Twoim pracodawcą (lub pracujesz dla niego na podstawie umowy o pracę). W takiej sytuacji od wynagrodzenia z umowy o dzieło zostaną odprowadzone wszystkie składki ZUS.
Obowiązek zgłoszenia umowy o dzieło do ZUS
Od 2021 roku płatnicy (czyli firmy, instytucje, przedsiębiorcy) mają obowiązek zgłaszania każdej zawartej umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Służy do tego formularz RUD (Raport o umowach o dzieło). Ten obowiązek dotyczy wszystkich umów, nawet tych, od których nie nalicza się składek ZUS! Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 7 dni od daty zawarcia umowy.
Zwolnienia i ulgi podatkowe wpływające na podatek z umowy o dzieło
Na wysokość podatku od umowy o dzieło mogą wpłynąć pewne zwolnienia i ulgi. Warto o nich wiedzieć!
Ulga dla młodych do 26. roku życia
Jeśli nie ukończyłeś 26. roku życia, możesz skorzystać z tzw. „ulgi dla młodych”. Oznacza to, że Twoje przychody z umowy o dzieło (i innych źródeł) są zwolnione z PIT aż do kwoty 85 528 zł rocznie. Powyżej tej sumy podatek naliczany jest już na zasadach ogólnych.
Kwota wolna od podatku a rozliczenie roczne
Kwota wolna od podatku (obecnie 30 000 zł) oznacza, że dochody do tej wysokości po prostu nie są opodatkowane. W praktyce, jeśli Twoje roczne dochody z umowy o dzieło nie przekroczą tej kwoty, nie zapłacisz podatku lub otrzymasz zwrot nadpłaconej zaliczki w rocznym rozliczeniu PIT.
Roczne rozliczenie PIT z umowy o dzieło
Pamiętaj, że niezależnie od tego, kto pobierał zaliczki w ciągu roku, jako wykonawca dzieła zawsze masz obowiązek złożyć roczne zeznanie podatkowe.
Na podstawie PIT-11 (od płatnika)
Jeśli zamawiający pełnił rolę płatnika, otrzymasz od niego informację PIT-11. Na jej podstawie bez problemu uzupełnisz swoje roczne zeznanie podatkowe, wykazując wszystkie przychody, koszty i pobrane zaliczki.
Rozliczenie na formularzach PIT-37 i PIT-36
Większość osób rozlicza dochody z umowy o dzieło na formularzu PIT-37, zwłaszcza jeśli otrzymały PIT-11 od płatnika i nie prowadzą działalności gospodarczej. Jeśli jednak samodzielnie rozliczałeś podatek (bo zamawiającym była osoba fizyczna nieprowadząca działalności), swoje roczne zeznanie składasz na formularzu PIT-36.
Najczęściej zadawane pytania
Kto jest podatnikiem, a kto płatnikiem w umowie o dzieło?
Podatnikiem zawsze jesteś Ty, wykonawca dzieła. Płatnikiem jest zamawiający (firma, instytucja, przedsiębiorca), który pobiera i odprowadza zaliczki na podatek w Twoim imieniu.
Czy umowa o dzieło zawsze podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym (PIT)?
Tak, Twoje dochody z umowy o dzieło zawsze podlegają opodatkowaniu PIT. Pamiętaj jednak o możliwych ulgach lub zwolnieniach, np. uldze dla młodych.
Czy od umowy o dzieło płaci się składki ZUS?
Co do zasady – nie. Umowa o dzieło jest wolna od składek ZUS, z jednym kluczowym wyjątkiem: jeśli zawierasz ją z tym samym podmiotem, u którego jednocześnie jesteś zatrudniony na umowę o pracę.
Kiedy wykonawca musi samodzielnie rozliczyć podatek z umowy o dzieło, bez pośrednictwa płatnika?
Musisz samodzielnie obliczyć, wpłacić zaliczki na podatek i rozliczyć się rocznie na formularzu PIT-36, gdy zamawiającym dzieło jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
