Fundacja rodzinna – jak ją założyć?

Fundacja rodzinna to przełomowe narzędzie prawne, które pojawiło się w Polsce w 2023 roku. Stworzona z myślą o długoterminowej ochronie i efektywnym zarządzaniu majątkiem rodzinnym, ułatwia również sukcesję biznesową przez pokolenia. Dzięki niej możesz skutecznie zabezpieczyć swoje aktywa przed podziałem i kompleksowo zadbać o przyszłość bliskich.

Fundacja rodzinna: definicja i cel

Fundacja rodzinna to innowacyjna forma prawna, wprowadzona ustawą z dnia 26 stycznia 2023 roku (obowiązującą od 22 maja 2023 r.). Jej celem jest ułatwienie długoterminowego zarządzania majątkiem rodzinnym oraz zapewnienie płynnej i efektywnej sukcesji. To narzędzie, które chroni aktywa przed rozdrobnieniem, stabilizuje inwestycje i otwiera drogę do kompleksowego planowania na lata.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych – czyli pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona. Co ważne, fundatorów może być kilku, a fundację możesz ustanowić również w testamencie.

Kto może być beneficjentem?

Beneficjentami są zazwyczaj członkowie Twojej najbliższej rodziny: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice czy rodzeństwo. Jednak statut fundacji może przewidywać także inne osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego. Beneficjenci posiadają określone prawa, na przykład udział w zgromadzeniu, co daje im realny wpływ na działalność fundacji.

Fundusz założycielski: wymagany kapitał

Aby założyć fundację rodzinną, musisz wnieść fundusz założycielski o minimalnej wartości 100 000 złotych. Co istotne, może on składać się z różnorodnych składników majątkowych: nieruchomości, udziałów w spółkach, papierów wartościowych czy środków pieniężnych.

Statut fundacji rodzinnej: kluczowy dokument

Statut to prawdziwe serce każdej fundacji rodzinnej. Ten kluczowy dokument określa jej cele i zasady działania, ale także listę beneficjentów, zasady wypłat świadczeń oraz strukturę organów. Pamiętaj, że jego przygotowanie wymaga formy aktu notarialnego i jest absolutnie kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania fundacji.

Organy fundacji rodzinnej: struktura zarządzania

Fundacja rodzinna funkcjonuje dzięki swoim organom, które odpowiadają za jej sprawne działanie i realizację celów statutowych. Co ważne, elastyczność w kształtowaniu ich kompetencji pozwala idealnie dopasować zarządzanie do Twoich indywidualnych potrzeb.

Zarząd: podstawowy organ fundacji

Zarząd to obowiązkowy organ wykonawczy, który bierze na siebie odpowiedzialność za codzienne zarządzanie majątkiem fundacji i jej reprezentowanie na zewnątrz. To klucz do sprawnego funkcjonowania fundacji na co dzień.

Rada nadzorcza: kiedy jest obowiązkowa?

Rada nadzorcza to organ kontrolny, którego zadaniem jest nadzorowanie działalności zarządu. Jej powołanie staje się obowiązkowe, jeśli liczba beneficjentów przekracza 25 osób lub wartość funduszu założycielskiego jest wyższa niż 5 milionów złotych.

Zgromadzenie beneficjentów: rola i znaczenie

Zgromadzenie beneficjentów to kluczowy organ decyzyjny. To właśnie ono może podejmować uchwały dotyczące najważniejszych spraw fundacji, takich jak zmiany statutu, wybór organów czy zatwierdzanie sprawozdań finansowych. Dzięki temu beneficjenci mają realny wpływ na funkcjonowanie fundacji i jej przyszłość.

Proces zakładania fundacji rodzinnej: przewodnik krok po kroku

Założenie fundacji rodzinnej to proces składający się z kilku kluczowych etapów. Pamiętaj, że na każdym z nich bezcenne okaże się profesjonalne wsparcie prawne – warto z niego skorzystać!

1. Podjęcie decyzji o ustanowieniu fundacji: Na tym etapie określasz jej cel, beneficjentów oraz majątek, który ma zostać wniesiony.
2. Powołanie fundacji w formie aktu notarialnego: To moment na sporządzenie aktu założycielskiego i statutu. Pamiętaj, że fundację możesz ustanowić również w testamencie.
3. Wniesienie funduszu założycielskiego: Przekaż majątek do fundacji zgodnie z ustaloną kwotą minimalną (100 000 zł) i spisem mienia.
4. Ustanowienie organów fundacji: Wybierz zarząd, a jeśli to konieczne – również radę nadzorczą.
5. Rejestracja w Rejestrze Fundacji Rodzinnych: Ostatni krok to złożenie wniosku o wpis do rejestru prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Do wniosku dołącz akt notarialny, statut i potwierdzenie wniesienia funduszu.

Ważne: Pamiętaj, że założenie fundacji rodzinnej to proces, który wymaga fachowej pomocy prawnej oraz ścisłej współpracy z notariuszem.

Koszty związane z fundacją rodzinną

Zanim zdecydujesz się na założenie fundacji rodzinnej, warto dokładnie poznać związane z nią opłaty. Obejmują one zarówno jednorazowe koszty początkowe, jak i bieżące wydatki związane z jej utrzymaniem i zarządzaniem.

• Opłaty początkowe: Tutaj zaliczamy opłaty notarialne za sporządzenie aktu założycielskiego i statutu, opłaty sądowe za rejestrację oraz koszty profesjonalnego doradztwa prawnego i podatkowego.
• Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC): Ten podatek może wystąpić w ściśle określonych sytuacjach, choć co do zasady wniesienie majątku do fundacji jest z niego zwolnione.
• Bieżące koszty: To wydatki na bieżącą obsługę prawną, księgową i administracyjną fundacji.

Zasady opodatkowania fundacji rodzinnej i świadczeń

Fundacja rodzinna to nie tylko ochrona majątku, ale także wyjątkowo atrakcyjne preferencje podatkowe, które czynią ją niezwykle efektywnym narzędziem do zarządzania majątkiem i planowania sukcesji.

• Zwolnienie z CIT dla fundacji: Fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), pod warunkiem że jej działalność jest w pełni zgodna z celami statutowymi. Dochody z aktywności wykraczającej poza dozwolony zakres podlegają opodatkowaniu.
• Podatek od wyjścia (Exit Tax): Świadczenia wypłacane beneficjentom lub majątek przekazany fundatorowi podlegają 15% podatkowi CIT. Fundacja pełni rolę płatnika, pobierając ten podatek.
• Opodatkowanie PIT beneficjentów:
  • 0% PIT dla najbliższej rodziny: Członkowie tzw. grupy 0 (małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo fundatora) są w pełni zwolnieni z PIT od otrzymanych świadczeń.
  • 10% PIT dla I i II grupy podatkowej: Beneficjenci zaliczani do I i II grupy podatkowej ponoszą 10% obciążenia PIT.
  • 15% PIT dla pozostałych: Pozostali beneficjenci płacą 15% PIT.
• Brak podatku przy wniesieniu majątku: Co istotne, przekazanie majątku do fundacji rodzinnej przez fundatora jest wolne od podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz PIT.

Zalety i wyzwania fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to niezwykle potężne narzędzie, które oferuje liczne korzyści, ale niesie ze sobą również pewne wyzwania. Zanim podejmiesz decyzję o jej utworzeniu, warto dogłębnie poznać oba aspekty.

Fundacja rodzinna: Twoje korzyści

• Ochrona majątku: Aktywa, które wniesiesz do fundacji, stanowią odrębną masę majątkową. Są skutecznie chronione przed wierzycielami fundatora i beneficjentów, a także przed rozdrobnieniem – na przykład w przypadku rozwodu.
• Sprawna sukcesja: Fundacja umożliwia płynne i bezproblemowe przekazanie majątku kolejnym pokoleniom, eliminując skomplikowane procedury spadkowe. Co ważne, majątek fundacji nie wchodzi do masy spadkowej fundatora.
• Optymalizacja podatkowa: Dzięki strategicznym zwolnieniom z CIT, atrakcyjnym preferencjom PIT oraz całkowitemu brakowi podatku przy wniesieniu majątku, fundacja rodzinna staje się wyjątkowo efektywnym narzędziem optymalizacji podatkowej.
• Profesjonalne zarządzanie: Powołane organy fundacji mogą efektywnie i transparentnie zarządzać Twoim majątkiem, w tym inwestować i pomnażać kapitał.
• Realizacja celów: Fundacja może finansować różnorodne potrzeby beneficjentów (np. edukację, leczenie) oraz wspierać wybrane przez Ciebie cele społeczne czy charytatywne, o ile przewiduje to statut.

Potencjalne wyzwania i o czym warto pamiętać

• Złożoność prawna i podatkowa: Założenie i bieżące prowadzenie fundacji wymaga specjalistycznej wiedzy, co niejednokrotnie wiąże się z koniecznością korzystania z profesjonalnego doradztwa.
• Początkowe koszty: Początkowe opłaty notarialne, sądowe i doradcze mogą być znaczące dla Twojego budżetu.
• Ograniczenia w działalności gospodarczej: Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w ściśle określonym zakresie, obejmującym m.in. zarządzanie majątkiem, wynajem czy zbywanie mienia.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Dla kogo fundacja rodzinna jest najlepszym rozwiązaniem?

Fundacja rodzinna to idealne rozwiązanie dla osób zamożnych, przedsiębiorców i właścicieli firm rodzinnych, którzy pragną długoterminowo zabezpieczyć swój majątek, zapewnić płynną sukcesję biznesu oraz skutecznie zoptymalizować obciążenia podatkowe.

Ile kosztuje założenie fundacji rodzinnej i jaki jest wymagany fundusz założycielski?

Koszty założenia fundacji rodzinnej obejmują opłaty notarialne, sądowe oraz koszty profesjonalnego doradztwa prawnego i podatkowego. Pamiętaj, że minimalny fundusz założycielski musi wynosić 100 000 złotych.

Jakie są główne zasady opodatkowania fundacji rodzinnej i beneficjentów?

Fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia z CIT, o ile jej działalność jest zgodna ze statutem. Świadczenia wypłacane beneficjentom podlegają 15% podatkowi CIT (tzw. Exit Tax). Dla Twojej najbliższej rodziny (grupa 0) świadczenia są zwolnione z PIT, natomiast pozostali beneficjenci płacą 10% lub 15% PIT. Warto podkreślić, że wniesienie majątku do fundacji jest całkowicie wolne od wszelkich podatków.

Czy fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą?

Tak, fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, jednak wyłącznie w ściśle określonym zakresie. Obejmuje to między innymi zarządzanie majątkiem, wynajem nieruchomości, zbywanie mienia, obrót papierami wartościowymi czy udzielanie pożyczek.