Fundacja rodzinna to nowa forma prawna w Polsce, wprowadzona przez ustawę o fundacji rodzinnej, która ma wejść w życie już wkrótce. Głównym celem fundacji rodzinnej jest ochrona majątku rodziny, zapewnienie sprawnej sukcesji między pokoleniami oraz optymalizacja podatkowa.
Fundacja rodzinna to rozwiązanie skierowane przede wszystkim do zamożnych rodzin i firm rodzinnych, które chcą zabezpieczyć swój majątek i zapewnić jego trwałość. Dzięki fundacji rodzinnej możliwe jest uniknięcie rozdrobnienia majątku, a także skorzystanie z preferencji podatkowych.
Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza szereg korzyści, takich jak zwolnienie z podatku CIT dla fundacji oraz preferencje w PIT dla beneficjentów z rodziny fundatora. To sprawia, że fundacja rodzinna staje się atrakcyjnym narzędziem planowania sukcesji i zarządzania majątkiem rodzinnym w Polsce.
Regulacje prawne i tło prawne fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna w Polsce została uregulowana ustawą z dnia 26 stycznia 2023 roku, która weszła w życie 22 maja 2023 r. Jest to nowa forma prawna, mająca na celu ułatwienie zarządzania i ochrony majątku rodzinnego na wiele pokoleń.
Ustawodawca wzorował się na rozwiązaniach obowiązujących w Liechtensteinie, które funkcjonują tam od wielu lat, ciesząc się dużą popularnością. Polskie przepisy dostosowały ten model do lokalnego prawa, tworząc narzędzie umożliwiające planowanie sukcesji, unikanie rozdrobnienia majątku oraz zapewnienie stabilności rodzinnych inwestycji.
Na dzień 2024 roku w Polsce fundacje rodzinne zyskują na popularności, a liczba ich rejestracji stale rośnie, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu tym instrumentem wśród rodzin i przedsiębiorców.
Jak założyć fundację rodzinną – krok po kroku
Założenie fundacji rodzinnej wymaga przejścia kilku kluczowych kroków:
- Określenie fundatora lub fundatorów Fundatorem może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. W przypadku większej liczby fundatorów, należy wskazać ich w statucie fundacji.
- Ustalenie statutu fundacji rodzinnej Statut jest najważniejszym dokumentem fundacji, określającym jej cele, zasady działania, organy i sposób ich powoływania. Powinien on precyzyjnie wskazywać beneficjentów fundacji oraz zasady dysponowania jej majątkiem.
- Wniesienie funduszu założycielskiego Fundusz założycielski to majątek, który fundator wnosi do fundacji w momencie jej tworzenia. Minimalna wartość funduszu to 100 tys. złotych. Może on mieć formę pieniężną lub niepieniężną (np. nieruchomości, udziały, dzieła sztuki).
- Powołanie organów fundacji Fundacja rodzinna musi posiadać co najmniej następujące organy:
- Zarząd – odpowiada za prowadzenie spraw fundacji i reprezentowanie jej na zewnątrz
- Rada nadzorcza – sprawuje stały nadzór nad działalnością fundacji
- Zgromadzenie beneficjentów – podejmuje uchwały istotne dla funkcjonowania fundacji
- Wpis do rejestru fundacji rodzinnych Fundacja rodzinna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Wpisu dokonuje sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę fundacji.
Założenie fundacji rodzinnej wymaga starannego przygotowania i dopełnienia formalności. Warto skorzystać z pomocy doświadczonego doradcy prawnego lub podatkowego, aby mieć pewność, że proces ten przebiegnie sprawnie i zgodnie z przepisami.
Opodatkowanie i podatki w fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna w Polsce będzie korzystać z preferencyjnych zasad opodatkowania, co stanowi jedną z głównych korzyści jej utworzenia. Oto najważniejsze informacje dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnej:
- Zwolnienie z CIT dla fundacji rodzinnej Co do zasady, fundacja rodzinna będzie zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Wyjątkiem są dochody z działalności gospodarczej oraz niektórych innych źródeł, które będą opodatkowane na ogólnych zasadach.
- 15% podatku od wypłat świadczeń dla beneficjentów Wypłaty dokonywane przez fundację na rzecz beneficjentów będą opodatkowane zryczałtowanym podatkiem w wysokości 15%. Podatek ten będzie pobierany przez fundację jako płatnika i odprowadzany do urzędu skarbowego.
- Preferencje w PIT dla beneficjentów z rodziny fundatora Beneficjenci będący członkami najbliższej rodziny fundatora (małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo) będą korzystać z preferencji w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Otrzymane świadczenia do kwoty 85 528 zł rocznie będą zwolnione z PIT.
- Brak podatku od wniesienia majątku do fundacji Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, podatkiem od czynności cywilnoprawnych ani PIT. To istotna korzyść, która ułatwia przekazanie majątku do fundacji.
Warto pamiętać, że preferencje podatkowe dla fundacji rodzinnych mają na celu zachęcenie do tworzenia tego typu podmiotów i ochronę majątku polskich rodzin. Dzięki nim sukcesja biznesu i przekazywanie majątku kolejnym pokoleniom staje się łatwiejsze i bardziej opłacalne.
Korzyści z założenia fundacji rodzinnej
Utworzenie fundacji rodzinnej niesie ze sobą wiele korzyści dla fundatora, jego rodziny oraz samego biznesu. Oto najważniejsze z nich:
- Ochrona majątku przed rozdrobnieniem Fundacja rodzinna pozwala na akumulację majątku i jego ochronę przed rozdrobnieniem w kolejnych pokoleniach. Majątek wniesiony do fundacji stanowi odrębną masę majątkową, która nie wchodzi do majątku osobistego beneficjentów i nie podlega podziałowi np. w przypadku rozwodu.
- Sprawna sukcesja biznesu i majątku Dzięki fundacji rodzinnej możliwe jest płynne przekazanie biznesu i majątku kolejnym pokoleniom bez konieczności przeprowadzania skomplikowanych i kosztownych operacji prawnych. Fundacja zapewnia ciągłość działania firmy i realizację długoterminowej strategii.
- Optymalizacja podatkowa Fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia z CIT oraz preferencji w PIT dla beneficjentów z rodziny fundatora. Dodatkowo, wniesienie majątku do fundacji nie podlega opodatkowaniu. To istotne korzyści, które pozwalają na optymalizację obciążeń podatkowych i ochronę majątku.
- Realizacja celów społecznych i charytatywnych Fundacja rodzinna może być wykorzystana nie tylko do celów biznesowych, ale także do realizacji ważnych celów społecznych, charytatywnych czy edukacyjnych. To doskonałe narzędzie do budowania wizerunku firmy i rodziny oraz dzielenia się wypracowanym majątkiem.
- Profesjonalne zarządzanie majątkiem Fundacja rodzinna to podmiot zarządzany przez profesjonalny zarząd, radę nadzorczą i zgromadzenie beneficjentów. Takie rozwiązanie pozwala na sprawne i efektywne zarządzanie majątkiem, z uwzględnieniem interesów wszystkich beneficjentów.
Korzyści płynące z utworzenia fundacji rodzinnej sprawiają, że jest to atrakcyjne rozwiązanie dla wielu zamożnych rodzin i firm w Polsce. Warto rozważyć tę opcję, planując sukcesję biznesu i ochronę majątku dla przyszłych pokoleń.
Dodatkowe informacje
Rozważając założenie fundacji rodzinnej, warto mieć na uwadze kilka dodatkowych kwestii:
- Ile fundacja bierze dla siebie? Fundacja rodzinna, podobnie jak inne fundacje, może przeznaczyć część swojego majątku na pokrycie kosztów własnej działalności. Chodzi tu m.in. o wynagrodzenia dla członków zarządu, rady nadzorczej czy pracowników fundacji. Wysokość tych kosztów powinna być jednak rozsądna i adekwatna do skali działalności fundacji.
- Likwidacja fundacji W pewnych sytuacjach może dojść do likwidacji fundacji rodzinnej, np. w przypadku osiągnięcia celów, dla których została utworzona, lub na mocy uchwały zgromadzenia beneficjentów. Likwidacja fundacji wiąże się z koniecznością rozdysponowania jej majątku. Co do zasady, majątek ten powinien zostać przeznaczony na cele zbliżone do celów fundacji. Warto pamiętać, że likwidacja fundacji może wiązać się z dodatkowymi obowiązkami podatkowymi.
Podsumowując, fundacja rodzinna to nowa i obiecująca forma prawna w Polsce, która może przynieść wiele korzyści zamożnym rodzinom i firmom. Przed podjęciem decyzji o jej utworzeniu warto jednak dokładnie przeanalizować wszystkie aspekty prawne, podatkowe i finansowe, najlepiej korzystając z pomocy doświadczonych doradców.
Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie prawne w Polsce, które wkrótce wejdzie w życie dzięki ustawie o fundacji rodzinnej. Główne cele fundacji to ochrona majątku, sprawna sukcesja oraz optymalizacja podatkowa. Fundacja rodzinna to atrakcyjna opcja dla zamożnych rodzin i firm, które chcą zabezpieczyć swój majątek dla przyszłych pokoleń.
Założenie fundacji rodzinnej wymaga dopełnienia określonych formalności, takich jak ustalenie statutu, wniesienie funduszu założycielskiego czy powołanie organów fundacji. Istotną korzyścią jest zwolnienie fundacji z CIT oraz preferencje w PIT dla beneficjentów z rodziny fundatora.
Dzięki fundacji rodzinnej możliwa jest ochrona majątku przed rozdrobnieniem, sprawna sukcesja biznesu oraz realizacja ważnych celów społecznych i charytatywnych. To rozwiązanie, które warto rozważyć, planując długoterminowe zarządzanie majątkiem rodzinnym w Polsce. Ustawa o fundacji rodzinnej otwiera nowe możliwości dla polskich przedsiębiorców i ich rodzin.
Fundator i beneficjenci fundacji rodzinnej
Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, tj. osoba, która ukończyła 18 lat i nie jest ubezwłasnowolniona. Fundacja może mieć jednego lub kilku fundatorów – fundatorów można także ustanowić w testamencie.
Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być przede wszystkim członkowie rodziny fundatora, ale również inne osoby fizyczne czy organizacje pożytku publicznego, o ile statut fundacji to przewiduje.
Beneficjenci mają określone uprawnienia, jak np. udział w zgromadzeniu beneficjentów, które może mieć wpływ na działalność fundacji i decyzje podejmowane przez jej organy. Statut fundacji dokładnie określa prawa i obowiązki beneficjentów oraz zasady ich powoływania i odwoływania.
Minimalna wartość funduszu założycielskiego
Ustawodawca przewidział minimalną wartość majątku, który musi zostać wniesiony do fundacji rodzinnej na jej początek. Minimalny fundusz założycielski wynosi 100 000 zł. Jest to istotny próg, który fundator musi spełnić, aby fundacja mogła zostać zarejestrowana i rozpocząć działalność.
Fundusz ten może obejmować różne składniki majątkowe, takie jak nieruchomości, udziały w spółkach, papiery wartościowe czy środki pieniężne.
Szczegółowe etapy zakładania fundacji rodzinnej
- Podjęcie decyzji o ustanowieniu fundacji – fundator określa cel fundacji, beneficjentów oraz majątek, który zostanie do niej wniesiony.
- Przygotowanie aktu notarialnego – ustanowienie fundacji i jej statutu wymaga formy aktu notarialnego. W tym dokumencie zawarte są m.in. cele fundacji, skład majątku, zasady działania oraz organy fundacji.
- Spisanie spisu mienia przeznaczonego na fundusz założycielski – szczegółowa lista składników majątkowych.
- Ustanowienie organów fundacji – wybór zarządu oraz ewentualnej rady nadzorczej i zgromadzenia beneficjentów, jeśli statut tak przewiduje.
- Wniesienie funduszu założycielskiego – transfer majątku do fundacji zgodnie z ustaleniami.
- Rejestracja fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych – właściwym organem jest Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis należy złożyć wraz z wymaganymi dokumentami, m.in. aktem notarialnym, statutem i zaświadczeniem o wniesieniu funduszu.
Ważne: Założenie fundacji rodzinnej wymaga fachowej pomocy prawnej oraz współpracy z notariuszem, aby wszystkie formalności zostały dopełnione zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Organy fundacji i zarządzanie
Fundacja rodzinna posiada swoje organy, które odpowiadają za jej funkcjonowanie oraz realizację celów statutowych. Podstawowe organy to:
- Zarząd – organ wykonawczy, który zarządza majątkiem fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz.
- Rada nadzorcza (opcjonalna) – organ kontrolny, który nadzoruje działalność zarządu.
- Zgromadzenie beneficjentów – organ, który może mieć uprawnienia decyzyjne dotyczące np. zmian statutu, wyboru organów czy zatwierdzania sprawozdań.
Statut fundacji rodzinnej pozwala na dowolne kształtowanie kompetencji poszczególnych organów, co daje dużą elastyczność w zarządzaniu i kontroli majątku.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej i beneficjentów
Fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku CIT na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, pod warunkiem, że jej działalność jest zgodna z celami statutowymi.
Jednak świadczenia wypłacane na rzecz beneficjentów podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Warto zwrócić uwagę na:
- Grupy podatkowe – beneficjenci należący do grupy 0 (np. małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo) mogą korzystać ze zwolnień i ulg podatkowych przy otrzymywaniu świadczeń.
- Obowiązki podatkowe – fundacja jako płatnik ma obowiązek rozliczeń i pobierania zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych świadczeń.
Dzięki fundacji rodzinnej możliwe jest także planowanie optymalizacji podatkowej, co przekłada się na efektywne zarządzanie majątkiem i jego przekazywanie kolejnym pokoleniom.
Fundacja rodzinna a sukcesja i kwestie spadkowe
Jedną z kluczowych zalet fundacji rodzinnej jest oddzielenie majątku fundacji od masy spadkowej fundatora. Oznacza to, że majątek wniesiony do fundacji nie wchodzi do spadku, co ułatwia planowanie sukcesji i zabezpiecza go przed rozdrobnieniem.
Fundacja rodzinna pozwala na elastyczne kształtowanie zasad dziedziczenia i zarządzania majątkiem na wiele pokoleń, a także umożliwia zrzeczenie się prawa do zachowku przez potencjalnych spadkobierców, co jest dużą nowością i ułatwia planowanie majątkowe.
Dzięki temu fundacja może stać się narzędziem do trwałego zabezpieczenia majątku rodzinnego i kontynuowania jego wartości w kolejnych generacjach.
Cele i zastosowania fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna może pełnić wiele funkcji, wśród których najważniejsze to:
- Ochrona majątku przed rozdrobnieniem – fundacja umożliwia skonsolidowanie i zarządzanie majątkiem rodzinnym w sposób trwały i bezpieczny.
- Inwestowanie majątku – fundacja może inwestować w akcje, obligacje, nieruchomości czy udzielać pożyczek, co pozwala na pomnażanie kapitału.
- Finansowanie potrzeb beneficjentów – fundacja może pokrywać koszty utrzymania, edukacji, leczenia czy innych potrzeb członków rodziny.
- Wsparcie organizacji pożytku publicznego – jeśli statut to przewiduje, fundacja może przekazywać środki na cele charytatywne i społeczne.
Dzięki szerokim możliwościom fundacja rodzinna staje się wszechstronnym narzędziem zarządzania majątkiem i realizacji rodzinnych celów.
Lista kontrolna: dokumenty i kroki do założenia fundacji rodzinnej
- Decyzja o ustanowieniu fundacji i określenie celu
- Przygotowanie statutu fundacji w formie aktu notarialnego
- Spisanie spisu mienia funduszu założycielskiego (min. 100 000 zł)
- Ustanowienie organów fundacji (zarząd, ewentualnie rada nadzorcza)
- Wniesienie majątku do fundacji
- Złożenie wniosku o wpis do rejestru fundacji rodzinnych w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim
- Uzyskanie wpisu i rozpoczęcie działalności fundacji
Wskazówka: Warto skorzystać z pomocy prawnej i notariusza na każdym etapie, aby uniknąć błędów formalnych.
Porównanie: Fundacja rodzinna vs. spadek tradycyjny
| Aspekt | Fundacja rodzinna | Spadek tradycyjny |
|---|---|---|
| Zarządzanie majątkiem | Majątek zarządzany przez organy fundacji, niezależny od beneficjentów | Bezpośrednio przez spadkobierców, często podlega podziałowi i rozdrobnieniu |
| Podatek CIT | Zwolniona, jeśli działa zgodnie ze statutem | Brak, ale spadkobiercy płacą podatek od spadku i darowizn |
| Sukcesja | Oddzielenie majątku fundacji od masy spadkowej, elastyczne planowanie | Przechodzi na spadkobierców zgodnie z ustawą lub testamentem |
| Ochrona majątku | Wysoka, majątek nie podlega dziedziczeniu i rozdrobnieniu | Majątek może być podzielony, sprzedany lub obciążony przez spadkobierców |
| Możliwość inwestycji | Tak, fundacja może inwestować i reinwestować zyski | Zależy od spadkobierców i ich decyzji |
