Jak założyć stowarzyszenie? 

Organizacje pozarządowe stanowią ważny element w społeczeństwach. Dwa najbardziej popularne formy organizacji pozarządowych to stowarzyszenia i fundacje, których tworzenie i działanie różnią się od siebie pod kilkoma względami. Przeczytaj nasz artykuł i poznaj podstawowe cechy rozróżniające te dwa typy organizacji i dowiedz się, jak założyć stowarzyszenie!

Fundacje i stowarzyszenia – jakie są różnice?

Stowarzyszenia to popularna forma organizacji pozarządowych, która umożliwia grupie osób realizację wspólnych celów społecznych, kulturalnych czy edukacyjnych. W odróżnieniu od fundacji, które zakłada jedna osoba lub podmiot dysponujący majątkiem, stowarzyszenie tworzy grupa osób (minimum 3 lub 7, w zależności od rodzaju), nie wymagając na start kapitału.

Rodzaje stowarzyszeń

• Stowarzyszenie zwykłe – wymaga co najmniej 3 osób, nie posiada osobowości prawnej, działa na podstawie regulaminu, a jego członkowie odpowiadają solidarnie za zobowiązania. Rejestruje się je w ewidencji prowadzonej przez starostę. Nie może prowadzić działalności gospodarczej ani tworzyć oddziałów.
• Stowarzyszenie rejestrowe – zakładane przez minimum 7 osób, po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) zyskuje osobowość prawną. Może prowadzić działalność gospodarczą, posiadać oddziały terenowe, a członkowie nie odpowiadają za zobowiązania stowarzyszenia.

Wymagania formalne dotyczące założycieli stowarzyszenia

Założycielami mogą być osoby fizyczne pełnoletnie i posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, także cudzoziemcy, jeśli prawo na to pozwala. Osoby prawne mogą wspierać stowarzyszenie, ale nie mają prawa głosu w organach.

Jak założyć stowarzyszenie – krok po kroku

1. Zebranie założycieli – zgromadź odpowiednią liczbę osób: minimum 3 do stowarzyszenia zwykłego lub 7 do rejestrowego. Założyciele powinni być osobami fizycznymi pełnoletnimi i posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Mogą też być cudzoziemcy, o ile nie stoi to w sprzeczności z prawem.
2. Określenie celu i formy działalności – wspólnie ustalcie cele stowarzyszenia, formy działania oraz podstawowe zasady współpracy.
3. Przygotowanie statutu lub regulaminu – dla stowarzyszenia rejestrowego przygotuj statut, a dla zwykłego – regulamin działania.
4. Zebranie założycielskie – uchwalenie statutu/regulaminu, wybór władz (zarządu i komisji rewizyjnej lub innego organu kontrolnego), podjęcie uchwały o powstaniu stowarzyszenia oraz spisanie protokołu z zebrania.
5. Rejestracja stowarzyszenia – złożenie wymaganych dokumentów do Krajowego Rejestru Sądowego (stowarzyszenie rejestrowe) lub wpis do ewidencji prowadzonej przez starostę (stowarzyszenie zwykłe).
6. Uzyskanie NIP, REGON i założenie konta bankowego – po rejestracji w KRS zgłoś stowarzyszenie do urzędu skarbowego i GUS oraz załóż konto bankowe na potrzeby prowadzenia działalności.
7. Rozpoczęcie działalności – prowadzenie działalności statutowej zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami określonymi w statucie lub regulaminie.

Zebranie założycielskie – przebieg i wymagania

1. Uchwalenie statutu stowarzyszenia – dokumentu określającego cele, zasady działania, organy i inne ważne kwestie organizacyjne.
2. Wybór władz stowarzyszenia – zarządu oraz komisji rewizyjnej lub innego organu kontrolnego.
3. Podjęcie uchwały o założeniu stowarzyszenia – oficjalne potwierdzenie powstania organizacji.
4. Spisanie protokołu z zebrania – dokument zawierający listę uczestników, podjęte decyzje oraz podpisy założycieli.

Warto pamiętać: protokół i statut są niezbędne do rejestracji stowarzyszenia w KRS.

Statut stowarzyszenia – rola i wymagane elementy

Statut jest najważniejszym dokumentem stowarzyszenia, który określa jego strukturę, zasady działania oraz prawa i obowiązki członków.

• Nazwę i siedzibę stowarzyszenia.
• Cele i formy działalności stowarzyszenia.
• Warunki członkostwa – kto może zostać członkiem, prawa i obowiązki, zasady nabywania i utraty członkostwa.
• Organy stowarzyszenia – ich nazwy, kompetencje, sposób wyboru i odwoływania.
• Zasady reprezentacji i prowadzenia spraw majątkowych.
• Tryb zmiany statutu.
• Tryb rozwiązania stowarzyszenia i przeznaczenia majątku.

Uchwała o przyjęciu statutu zapada podczas zebrania założycielskiego większością głosów założycieli. Statut musi być zgodny z ustawą Prawo o stowarzyszeniach i wiąże wszystkich członków oraz organy stowarzyszenia.

Proces rejestracji stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)

Rejestracja stowarzyszenia rejestrowego w KRS nadaje mu osobowość prawną i pozwala działać formalnie na podstawie przepisów prawa.

1. Przygotowanie kompletu dokumentów zgodnych z wymogami KRS.
2. Złożenie dokumentów osobiście lub elektronicznie przez portal eKRS.
3. Opłacenie wniosku i potwierdzenie wpłaty dołączone do dokumentów.
4. Rozpatrzenie wniosku przez sąd rejestrowy – czas oczekiwania do 7 dni roboczych.
5. Po pozytywnej decyzji następuje wpis do rejestru i nadanie numeru KRS.

Warto wiedzieć: błędy w dokumentacji mogą spowodować odrzucenie wniosku lub opóźnienia.

Formalności po rejestracji stowarzyszenia

• Uzyskanie numeru NIP – zgłoszenie się do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby stowarzyszenia.
• Uzyskanie numeru REGON – zgłoszenie do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).
• Zgłoszenie do ZUS, jeśli stowarzyszenie zatrudnia pracowników lub zleca usługi na podstawie umów cywilnoprawnych.
• Założenie konta bankowego na potrzeby prowadzenia działalności finansowej.
• Zgłoszenie do urzędu skarbowego w zakresie podatków (np. VAT, CIT), jeśli stowarzyszenie prowadzi działalność gospodarczą lub odpłatną.

Wskazówka: warto od razu ustalić zasady prowadzenia księgowości oraz obowiązki sprawozdawcze wobec organów państwowych.