Umowa o dzieło (uod) to rodzaj umowy cywilnoprawnej, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła. W przeciwieństwie do umowy o pracę, nie określa się tu czasu pracy, a wyłącznie rezultat. Kluczową kwestią przy umowach o dzieło jest opodatkowanie – dowiedz się, kto płaci podatek od takiej umowy i jakie obowiązki mają strony. Poznaj różnice między uod a innymi formami zatrudnienia, takimi jak umowa śmieciowa.
Opodatkowanie umowy o dzieło
Opodatkowanie umowy o dzieło różni się od innych form zatrudnienia. W przypadku uod, to wykonawca dzieła odprowadza podatek od umowy o dzieło. Oznacza to, że płatnik (zleceniodawca) nie odprowadza zaliczek na podatek dochodowy, jak ma to miejsce przy umowach o pracę.
Stawki podatku od umowy o dzieło są następujące:
- 18% – dla dochodów do 120 000 zł rocznie
- 32% – dla dochodów powyżej 120 000 zł rocznie (próg podatkowy)
Wyjątkiem są przychody do 200 zł, od których płaci się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 17%.
Przykładowo, jeśli Twój przychód z umowy o dzieło wyniósł 80 000 zł, zapłacisz podatek umowa o dzieło w wysokości 18% od tej kwoty, czyli 14 400 zł.
Ważne, aby pamiętać, że podatki od umowy o dzieło odprowadza sam wykonawca w rozliczeniu rocznym PIT. Płatnik nie ma tu obowiązku poboru zaliczek na podatek.
Koszty uzyskania przychodu
Przy umowie o dzieło wykonawca może odliczyć koszty uzyskania przychodu. Standardowo jest to 20% przychodów, ale w przypadku praw autorskich stawka kosztów uzyskania przychodu wynosi aż 50%.
Przykładowo, jeśli Twój przychód z umowy o dzieło wyniósł 10 000 zł, a nie korzystasz z 50% kosztów, możesz odliczyć 2 000 zł (20% z 10 000 zł). Twój dochód do opodatkowania wyniesie więc 8 000 zł.
Jeśli jednak wykonałeś dzieło będące przedmiotem praw autorskich, np. napisałeś książkę, koszty uzyskania przychodu wyniosą 5 000 zł (50% z 10 000 zł). Dochód do opodatkowania będzie wówczas wynosił tylko 5 000 zł.
| Przychód | Koszty 20% | Dochód |
| 10 000 zł | 2 000 zł | 8 000 zł |
| Przychód | Koszty 50% | Dochód |
| 10 000 zł | 5 000 zł | 5 000 zł |
Pamiętaj, że przy rozliczaniu podatku od umowy o dzieło możesz również odliczyć faktycznie poniesione koszty, jeśli były wyższe niż 20% lub 50% przychodów. Musisz je jednak odpowiednio udokumentować.
Obowiązki płatnika
Choć to wykonawca odprowadza podatek umowa o dzieło, płatnik (zleceniodawca) ma również pewne obowiązki w zakresie opodatkowania. Po pierwsze, musi zgłosić każdą umowę o dzieło do ZUS, wypełniając formularz RUD.
Ponadto, jeśli przychód wykonawcy z danej umowy o dzieło przekracza 200 zł, płatnik jest zobowiązany do pobierania zaliczek na podatek. Zaliczki te są następnie rozliczane przez wykonawcę w rocznym zeznaniu PIT.
Na koniec roku płatnik musi również wystawić wykonawcy PIT-11, informację o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek od umowy o dzieło. Formularz ten jest niezbędny do rozliczenia rocznego przez wykonawcę.
Przykładowo, jeśli Twój przychód z uod wyniósł 5 000 zł, płatnik powinien pobrać zaliczkę na podatek umowy o dzieło w wysokości 18% od nadwyżki ponad 200 zł, czyli 864 zł (18% z 4 800 zł). Kwota ta zostanie następnie rozliczona w Twoim rocznym PIT.
Rozliczenie roczne podatnika
Jako wykonawca umowy o dzieło, masz obowiązek rozliczenia się z fiskusem w rocznym zeznaniu podatkowym PIT. W deklaracji tej wykazujesz wszystkie przychody z umów o dzieło uzyskane w danym roku podatkowym.
Możesz również odliczyć wyższe koszty uzyskania przychodu niż standardowe 20% lub 50%, jeśli faktycznie je poniosłeś i masz na to dowody. Zmniejszy to Twój dochód do opodatkowania.
Ponadto, przy rozliczaniu podatku umowy o dzieło możesz skorzystać z różnych ulg i odliczeń, np. odliczyć darowizny na cele charytatywne. Sprawdź, jakie przysługują Ci preferencje podatkowe.
Przykładowo, jeśli Twój łączny przychód z umów o dzieło wyniósł 50 000 zł, a koszty 12 000 zł, Twój dochód do opodatkowania wyniesie 38 000 zł. Od tej kwoty zapłacisz 18% podatku od umowy o dzieło, czyli 6 840 zł. Jeśli jednak przekażesz 1 000 zł na sponsoring, będziesz mógł odliczyć tę kwotę od dochodu, obniżając podatek.
Podsumowanie
Podsumowując, przy umowie o dzieło to wykonawca odprowadza podatek od umowy o dzieło. Stawki podatku wynoszą 18% do 120 000 zł dochodu oraz 32% od nadwyżki. Wykonawca może odliczyć koszty uzyskania przychodu – standardowo 20%, a dla praw autorskich 50%.
Płatnik ma obowiązek zgłoszenia uod do ZUS, poboru zaliczek na podatek powyżej 200 zł przychodu oraz wystawienia PIT-11. Rozliczając podatek umowy o dzieło, wykonawca wykazuje przychody w PIT i może odliczyć wyższe koszty oraz skorzystać z ulg, np. na sponsoring.
Warto zapoznać się z informacjami o okresie wypowiedzenia i umowach śmieciowych, aby lepiej zrozumieć specyfikę umów cywilnoprawnych.
Definicja i charakterystyka umowy o dzieło
Umowa o dzieło to jedna z umów cywilnoprawnych regulowanych w Kodeksie cywilnym (art. 627 i następne). Jest to umowa rezultatu, co oznacza, że wykonawca zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty ustalonego wynagrodzenia.
Umowa o dzieło różni się od innych umów, takich jak umowa zlecenie czy umowa o pracę, przede wszystkim tym, że przedmiotem jest konkretne, namacalne dzieło lub efekt pracy, np. napisanie artykułu, wykonanie mebla, namalowanie obrazu czy przygotowanie projektu.
Ważne cechy umowy o dzieło to:
- Jest umową cywilnoprawną, a nie umową o pracę.
- Oparta na rezultacie pracy, a nie samym działaniu.
- Brak obowiązku podporządkowania wykonawcy co do czasu i miejsca pracy, w przeciwieństwie do umowy o pracę.
- Umowa może być zawierana zarówno między osobą fizyczną a firmą, jak i między dwoma osobami fizycznymi.
Umowa o dzieło podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w niektórych sytuacjach wymaga również zgłoszenia do ZUS.
Opodatkowanie umowy o dzieło – umowy do 200 zł i powyżej 200 zł
Umowy o dzieło do 200 zł (brutto) są opodatkowane na zasadach zryczałtowanych. Oznacza to, że podatek wynosi 17% od całej kwoty wynagrodzenia, bez możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu.
Wynagrodzenie z takich umów podlega opodatkowaniu zryczałtowanemu i jest pobierane przez płatnika (zleceniodawcę) w momencie wypłaty.
Umowy o dzieło powyżej 200 zł podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej (12%, 17%, 32%), z możliwością zastosowania kosztów uzyskania przychodu. W praktyce oznacza to, że podatek jest obliczany od dochodu, czyli różnicy między przychodem a kosztami uzyskania przychodu.
Płatnik ma obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy i odprowadzenia jej do urzędu skarbowego.
| Rodzaj umowy | Wartość wynagrodzenia | Stawka podatku | Koszty uzyskania przychodu | Forma opodatkowania |
|---|---|---|---|---|
| Umowa o dzieło | Do 200 zł brutto | 17% zryczałtowany | Brak możliwości odliczenia | Zryczałtowany podatek |
| Umowa o dzieło | Powyżej 200 zł brutto | 12%, 17%, 32% wg skali podatkowej | Możliwość odliczenia (20% lub 50%) | Opodatkowanie na zasadach ogólnych |
Koszty uzyskania przychodu przy umowie o dzieło
Koszty uzyskania przychodu to wydatki, które można odliczyć od przychodu, aby obliczyć podstawę opodatkowania (dochód). W przypadku umowy o dzieło istnieją dwie podstawowe stawki kosztów uzyskania przychodu:
- 20% kosztów – stosowane standardowo, jeśli umowa nie wiąże się z przeniesieniem praw autorskich lub pokrewnych.
- 50% kosztów – przysługuje, gdy umowa o dzieło dotyczy przeniesienia praw autorskich lub praw pokrewnych (np. stworzenie utworu literackiego, muzycznego, plastycznego, fotograficznego).
Ważne jest, że umowy do 200 zł nie dają prawa do odliczenia kosztów uzyskania przychodu – podatek jest liczony od całej kwoty wynagrodzenia.
Przykład: jeśli wykonawca otrzymał 1000 zł za dzieło objęte przeniesieniem praw autorskich, to koszty uzyskania przychodu wyniosą 500 zł (50%), a podatek będzie liczony od 500 zł (dochodu).
Obowiązki płatnika podatku przy umowie o dzieło
Płatnik to osoba lub podmiot wypłacający wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło. W większości przypadków to zleceniodawca odpowiada za pobranie i odprowadzenie zaliczki na podatek dochodowy.
Do podstawowych obowiązków płatnika należą:
- Pobranie zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia wykonawcy.
- Odprowadzenie pobranej zaliczki do urzędu skarbowego – zazwyczaj do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wypłacono wynagrodzenie.
- Wystawienie i przekazanie wykonawcy informacji podatkowej PIT-11 do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
- Przekazanie urzędowi skarbowemu deklaracji PIT-4R (informacja o pobranych zaliczkach) do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
- W przypadku umów do 200 zł, obowiązuje zryczałtowany podatek, który również musi być rozliczony przez płatnika.
W przypadku umów zawieranych między osobami fizycznymi, które nie prowadzą działalności gospodarczej, obowiązki płatnika mogą się różnić – m.in. brak obowiązku pobierania zaliczek, jednak wykonawca sam rozlicza się z urzędem skarbowym.
Umowa o dzieło między osobami fizycznymi – specyfika podatkowa
Umowa o dzieło może być zawarta również pomiędzy dwoma osobami fizycznymi (np. między sąsiadami, znajomymi). W takim przypadku obowiązki podatkowe są inne niż przy umowach zawieranych z firmą.
W szczególności:
- Osoba wypłacająca wynagrodzenie nie pełni funkcji płatnika podatku i nie jest zobowiązana do pobierania i odprowadzania zaliczek na podatek.
- Wykonawca dzieła jest zobowiązany do samodzielnego rozliczenia się z podatku dochodowego w rocznym zeznaniu podatkowym (np. PIT-37 lub PIT-36), wykazując przychód z umowy o dzieło.
- Nie obowiązuje również zgłoszenie do ZUS z tytułu takiej umowy (chyba że wystąpią inne okoliczności, np. prowadzenie działalności gospodarczej).
W praktyce oznacza to, że to wykonawca musi odprowadzić podatek i samodzielnie rozliczyć się z fiskusem.
Zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS – obowiązki i wyłączenia
Od 2021 roku wprowadzono obowiązek zgłaszania do ZUS informacji o umowach o dzieło, które są zawierane z osobami niebędącymi pracownikami, jeśli umowa podlega ubezpieczeniom społecznym lub zdrowotnym.
Obowiązek zgłoszenia dotyczy płatnika, który musi przekazać do ZUS formularz RUD (Raport Ubezpieczeniowy Działalności) w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o dzieło.
Ważne:
- Umowa o dzieło nie podlega składkom ZUS, jeśli wykonawca nie jest pracownikiem zlecającego, jednak zgłoszenie do ZUS jest obowiązkowe w celu monitorowania ubezpieczeń.
- W przypadku gdy umowa o dzieło jest zawarta z własnym pracownikiem, składki ZUS mogą być naliczane.
- Brak zgłoszenia może skutkować nałożeniem kar administracyjnych.
Dzięki temu zgłoszeniu ZUS ma informacje o zatrudnieniu i może odpowiednio ustalić ubezpieczenia wykonawcy.
Rozliczenie roczne podatnika – umowa o dzieło
Wykonawca, który uzyskał przychód z umowy o dzieło, ma obowiązek rozliczyć się z podatku dochodowego w rocznym zeznaniu podatkowym.
Tryb rozliczenia zależy od tego, czy umowa była zawarta z płatnikiem (np. firmą) czy z osobą fizyczną:
- Umowa zawarta z firmą lub płatnikiem – płatnik wystawia i przekazuje wykonawcy formularz PIT-11, który zawiera informacje o dochodach i pobranych zaliczkach. Wykonawca składa zeznanie podatkowe (PIT-37 lub PIT-36), uwzględniając te dane.
- Umowa zawarta z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej – brak płatnika, wykonawca samodzielnie wykazuje przychód w rocznym zeznaniu podatkowym i oblicza podatek. Nie otrzymuje PIT-11 i musi prowadzić własną ewidencję przychodów.
Termin złożenia zeznania podatkowego to zwykle 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Warto pamiętać, że jeśli wykonawca nie przekroczył kwoty wolnej od podatku i nie osiągnął dochodów podlegających opodatkowaniu, może nie mieć obowiązku składania zeznania, jednak w praktyce często jest to wymagane.
Porównanie umowy o dzieło i umowy zlecenie – podatki i składki
| Cecha | Umowa o dzieło | Umowa zlecenie |
|---|---|---|
| Charakter umowy | Umowa rezultatu (konkretne dzieło) | Umowa starannego działania (wykonanie czynności) |
| Podatek dochodowy | Skala podatkowa lub zryczałtowany (do 200 zł) Koszty uzyskania przychodu 20% lub 50% |
Skala podatkowa Koszty uzyskania przychodu 20% |
| Składki ZUS | Generalnie brak składek, ale obowiązek zgłoszenia do ZUS (formularz RUD) |
Podlegają składkom ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe, zdrowotne) – z wyjątkiem osób zatrudnionych na inne umowy o pracę |
| Obowiązki płatnika | Pobiera i odprowadza podatek, zgłasza umowę do ZUS | Pobiera i odprowadza podatek oraz składki ZUS |
Podsumowując, umowa o dzieło jest korzystniejsza pod względem składek ZUS, ale wymaga dokładnego rozliczenia podatkowego, szczególnie przy wyższych kwotach.
