Założenie stowarzyszenia to świetny sposób, by połączyć siły wokół wspólnych celów. Niezależnie od tego, czy planujesz działania społeczne, kulturalne, edukacyjne czy inne – ważne, by nie były związane z zarobkiem. Pamiętaj, że w odróżnieniu od fundacji, stowarzyszenia buduje się na zaangażowaniu grupy ludzi, a nie na funduszu założycielskim.
Rodzaje stowarzyszeń: zwykłe czy rejestrowe?
W Polsce mamy dwie główne formy stowarzyszeń. Każda z nich ma inne wymogi formalne, zakres działania i poziom odpowiedzialności. Wybór odpowiedniej formy zależy od celów Twojej organizacji.
Stowarzyszenie zwykłe
Stowarzyszenie zwykłe to uproszczona forma działania. Wystarczą zaledwie 3 osoby, by je założyć. Nie ma osobowości prawnej, co w praktyce oznacza, że za wszelkie zobowiązania odpowiadacie solidarnie całym swoim majątkiem. Działa na podstawie regulaminu, a jego rejestracja odbywa się w ewidencji prowadzonej przez starostę. Pamiętaj jednak, że stowarzyszenie zwykłe ma pewne ograniczenia – nie może np. prowadzić działalności gospodarczej ani tworzyć oddziałów.
Stowarzyszenie rejestrowe (w KRS)
Do jego założenia potrzeba minimum 7 osób. Po wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) zyskuje osobowość prawną. To kluczowe – dzięki temu członkowie nie odpowiadają za zobowiązania stowarzyszenia własnym majątkiem. Ta forma otwiera szerokie możliwości działania, w tym prowadzenie działalności gospodarczej i tworzenie oddziałów terenowych.
Kluczowe różnice między stowarzyszeniem zwykłym a rejestrowym
| Cecha | Stowarzyszenie zwykłe | Stowarzyszenie rejestrowe (w KRS) |
|---|---|---|
| Minimalna liczba założycieli | 3 osoby | 7 osób |
| Osobowość prawna | Brak | Posiada |
| Podstawa działania | Regulamin | Statut |
| Odpowiedzialność za zobowiązania | Członkowie odpowiadają solidarnie (całym majątkiem) | Stowarzyszenie odpowiada własnym majątkiem |
| Działalność gospodarcza | Nie może prowadzić | Może prowadzić |
| Rejestracja | Ewidencja prowadzona przez starostę | Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) |
Kroki do założenia stowarzyszenia
Proces zakładania stowarzyszenia, niezależnie od formy, składa się z kilku kluczowych etapów. Pamiętaj o precyzji na każdym kroku – to pozwoli uniknąć niepotrzebnych opóźnień!
Wymagania dla założycieli
Założycielami stowarzyszenia mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Kluczowe jest, by były pełnoletnie i posiadały pełną zdolność do czynności prawnych. Co ciekawe, cudzoziemcy również mogą zakładać stowarzyszenia, o ile polskie prawo na to pozwala.
Zebranie założycielskie – fundament organizacji
Zacznij od zorganizowania zebrania założycielskiego. To właśnie na nim ustalicie podstawowe zasady działania i cele Waszego stowarzyszenia. Podejmiecie tam też kluczowe decyzje: uchwalicie statut (dla stowarzyszenia rejestrowego) lub regulamin (dla zwykłego) oraz wybierzecie władze.
Podczas zebrania założycielskiego musisz podjąć uchwałę o powstaniu stowarzyszenia i sporządzić protokół. W protokole muszą znaleźć się: lista uczestników, podjęte decyzje oraz podpisy założycieli. To absolutnie niezbędny dokument do dalszej rejestracji!
Zakładanie stowarzyszenia zwykłego
Jeśli zdecydujesz się na stowarzyszenie zwykłe, czeka Cię prostsza i krótsza procedura.
Uchwalenie regulaminu i wybór przedstawiciela
Na zebraniu założycielskim uchwalcie regulamin działania stowarzyszenia. Regulamin powinien precyzyjnie określać: cele, nazwę, teren działania, siedzibę, zasady członkostwa, skład władz, sposób reprezentowania oraz zasady zaciągania zobowiązań. Musicie także wybrać przedstawiciela stowarzyszenia lub zarząd.
Rejestracja w starostwie
Stowarzyszenie zwykłe rejestrujecie w ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego dla siedziby stowarzyszenia. Możecie to zrobić osobiście lub wygodnie online przez system S24. Wśród wymaganych dokumentów znajdziecie m.in.: wniosek, regulamin, protokół z zebrania, listę założycieli z danymi i podpisami oraz oświadczenia o adresach.
Zakładanie stowarzyszenia w KRS
Rejestracja stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym nadaje mu tak ważną osobowość prawną. Przygotujcie się na bardziej rozbudowany proces.
Statut stowarzyszenia – kluczowy dokument
Statut to absolutnie najważniejszy dokument Waszego stowarzyszenia rejestrowego. Musi być perfekcyjnie zgodny z ustawą Prawo o stowarzyszeniach. To on określa:
- Nazwę i siedzibę stowarzyszenia.
- Cele i formy ich realizacji.
- Zasady nabywania i utraty członkostwa, a także prawa i obowiązki członków.
- Nazwy, kompetencje, tryb wyboru i odwoływania władz (czyli zarządu i komisji rewizyjnej).
- Sposób reprezentacji stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań.
- Zasady finansowania działalności.
- Tryb zmiany statutu.
- Sposób rozwiązania stowarzyszenia i przeznaczenia jego majątku.
Wybór władz i komitetu założycielskiego
Na zebraniu założycielskim, oprócz uchwalenia statutu, wybieracie zarząd oraz komisję rewizyjną lub inny organ kontrolny. Warto też powołać komitet założycielski – to on będzie odpowiadał za sprawny proces rejestracji w KRS.
Rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym
Wniosek o rejestrację składacie do sądu rejonowego (sądu gospodarczego KRS) właściwego dla siedziby stowarzyszenia. Wypełnijcie formularze KRS (m.in. KRS-W20, KRS-WK, KRS-WM) i dołączcie wszystkie wymagane dokumenty:
- Protokół z zebrania założycielskiego.
- Uchwała o powołaniu stowarzyszenia.
- Uchwała o przyjęciu statutu.
- Statut stowarzyszenia.
- Lista założycieli z pełnymi danymi (imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, adres zamieszkania, PESEL, podpis).
- Uchwały o wyborze zarządu i komisji rewizyjnej.
- Oświadczenia członków zarządu o adresach do doręczeń.
- Oświadczenie członków organu kontroli wewnętrznej (np. komisji rewizyjnej) o adresach do doręczeń.
- Dowody opłat sądowych.
Wniosek możecie złożyć osobiście w biurze podawczym sądu lub wygodnie elektronicznie przez Portal Rejestrów Sądowych. Pamiętajcie, że czas oczekiwania na wpis do KRS wynosi zazwyczaj od kilku do kilkunastu tygodni.
Obowiązki po rejestracji stowarzyszenia
Po uzyskaniu wpisu do KRS, Wasze stowarzyszenie ma do spełnienia kilka ważnych formalności, by mogło w pełni funkcjonować.
- NIP i REGON: Zgłoście stowarzyszenie do urzędu skarbowego i GUS, aby uzyskać numery NIP i REGON. Dla stowarzyszeń zarejestrowanych w KRS numery te często nadawane są automatycznie, ale zawsze warto to zweryfikować!
- Konto bankowe: Załóżcie konto bankowe na potrzeby stowarzyszenia. To absolutnie niezbędne do prowadzenia wszelkich rozliczeń finansowych.
- Zgłoszenie do ZUS: Jeśli stowarzyszenie zatrudnia pracowników lub zleca usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, musicie zgłosić je do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
- Księgowość: Ustalcie zasady prowadzenia księgowości. Pamiętajcie, że stowarzyszenia mogą prowadzić księgowość uproszczoną lub pełną, w zależności od przychodów i charakteru działalności.
Koszty założenia i działania
Założenie stowarzyszenia pociąga za sobą pewne koszty, zarówno jednorazowe, jak i bieżące.
- Opłaty sądowe: Rejestracja stowarzyszenia w KRS to koszt 250 zł za wpis do rejestru oraz 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
- Koszty dodatkowe: Mogą pojawić się też koszty dodatkowe, np. związane z pomocą prawnika przy tworzeniu statutu, opłaty notarialne za poświadczenie podpisów (jeśli będą wymagane) lub koszty doradztwa.
- Koszty bieżące: Po rejestracji należy uwzględnić koszty bieżące: prowadzenia księgowości, opłaty bankowe, a także potencjalne koszty administracyjne czy wynagrodzeń, jeśli stowarzyszenie zatrudnia pracowników.
Najczęściej zadawane pytania
Czy stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą i na jakich zasadach?
Tak, stowarzyszenie rejestrowe (z wpisem do KRS) jak najbardziej może prowadzić działalność gospodarczą! Pamiętaj jednak, że wszystkie zyski z tej działalności muszą być przeznaczone na cele statutowe stowarzyszenia. Stowarzyszenie zwykłe nie może prowadzić działalności gospodarczej.
Ile czasu trwa średnio proces rejestracji stowarzyszenia w KRS?
Przygotuj się, że proces rejestracji stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu tygodni. Ostateczny czas zależy od kompletności złożonych dokumentów oraz aktualnego obciążenia sądu.
Jakie są główne różnice w zakresie odpowiedzialności majątkowej członków stowarzyszenia zwykłego i zarejestrowanego w KRS?
W stowarzyszeniu zwykłym, to członkowie odpowiadają za zobowiązania organizacji solidarnie, całym swoim prywatnym majątkiem. Natomiast w stowarzyszeniu zarejestrowanym w KRS, odpowiedzialność za zobowiązania ponosi samo stowarzyszenie jako osoba prawna, a jego członkowie są bezpieczni – nie odpowiadają prywatnym majątkiem.
Czy do założenia stowarzyszenia potrzebna jest pomoc prawnika?
Pomoc prawnika nie jest obligatoryjna, ale może okazać się niezwykle przydatna, szczególnie przy tworzeniu statutu stowarzyszenia rejestrowego i kompletowaniu dokumentów do KRS. Taka pomoc zapewnia pełną zgodność z przepisami i minimalizuje ryzyko błędów, które mogłyby znacząco opóźnić proces rejestracji.
