Statut stowarzyszenia to najważniejszy dokument regulujący funkcjonowanie organizacji. Określa on cele, zasady działania, prawa i obowiązki członków oraz strukturę władz stowarzyszenia. Znajomość statutu jest kluczowa dla każdego, kto chce zaangażować się w działalność stowarzyszenia lub nawiązać z nim współpracę. W tym artykule wyjaśnimy, gdzie znaleźć statut stowarzyszenia i jakie informacje można w nim znaleźć. Podpowiemy także, czym różni się statut stowarzyszenia od statutu fundacji i jak jego zapisy mogą wpływać na wystawianie faktur przez organizację.
Statut stowarzyszenia w siedzibie organizacji
Zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach, każde stowarzyszenie musi posiadać statut i przechowywać go w swojej siedzibie. Statut stowarzyszenia powinien być dostępny dla wszystkich członków organizacji oraz osób zainteresowanych jej działalnością.
Aby uzyskać wgląd do statutu w siedzibie stowarzyszenia, należy:
- Skontaktować się z zarządem stowarzyszenia i umówić termin wizyty.
- W wyznaczonym terminie udać się do siedziby stowarzyszenia.
- Poprosić o udostępnienie statutu do wglądu.
- Zapoznać się z treścią statutu na miejscu lub poprosić o wykonanie kopii (może wiązać się z opłatą).
Pamiętaj, że stowarzyszenie ma obowiązek udostępnić statut każdemu zainteresowanemu, ale może określić zasady wglądu (np. godziny, konieczność wcześniejszego umówienia).
Statut stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)
Każde stowarzyszenie rejestrowe podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Wraz z wnioskiem o rejestrację, stowarzyszenie składa w sądzie swój statut. Od momentu rejestracji, statut stowarzyszenia staje się jawny i dostępny dla każdego zainteresowanego.
Aby uzyskać dostęp do statutu stowarzyszenia w bazie KRS online, należy:
- Wejść na stronę ekrs.ms.gov.pl.
- Wybrać opcję „Szukaj podmiotu” i wpisać nazwę lub numer KRS stowarzyszenia.
- W wynikach wyszukiwania kliknąć na nazwę stowarzyszenia, aby przejść do jego profilu.
- W sekcji „Dokumenty” znaleźć pozycję „Statut” i kliknąć „Pobierz”.
- Pobrany plik PDF będzie zawierał pełną treść statutu stowarzyszenia.
Dostęp do statutu w KRS jest bezpłatny i nie wymaga rejestracji. Warto pamiętać, że w bazie znajduje się statut złożony przy rejestracji lub ostatniej zmianie – aktualne brzmienie statutu może być inne, jeśli wprowadzono zmiany, które nie zostały jeszcze zgłoszone do KRS.
Statut stowarzyszenia na stronie internetowej organizacji
Coraz więcej stowarzyszeń decyduje się na publikację swojego statutu na stronie internetowej. Nie jest to obowiązek prawny, ale dobra praktyka, która ułatwia dostęp do tego ważnego dokumentu wszystkim zainteresowanym.
Jeśli stowarzyszenie zdecydowało się opublikować swój statut online, zwykle można go znaleźć:
- W zakładce „O nas” lub podobnej, zawierającej podstawowe informacje o organizacji.
- W sekcji „Dokumenty” lub „Do pobrania”, gdzie udostępniane są ważne pliki.
- Poprzez wyszukiwarkę na stronie – wpisując „statut” w pole wyszukiwania.
Statut na stronie internetowej powinien być zawsze aktualny. Dobrą praktyką jest zamieszczenie daty ostatniej aktualizacji oraz informacji o ewentualnych zmianach w statucie.
Pamiętaj, że nie wszystkie stowarzyszenia mają własną stronę internetową, a nawet jeśli ją posiadają, nie zawsze publikują na niej swój statut. Jeśli nie znajdziesz statutu na stronie organizacji, skorzystaj z innych opisanych wcześniej sposobów.
Statut fundacji a statut stowarzyszenia
Choć fundacje i stowarzyszenia to dwa różne typy organizacji pozarządowych, oba podmioty działają w oparciu o własne statuty. Jednak między statutem fundacji a statutem stowarzyszenia istnieją pewne różnice wynikające ze specyfiki tych organizacji.
| Cecha | Statut fundacji | Statut stowarzyszenia |
| Twórca | Fundator | Członkowie założyciele |
| Cel działania | Określony przez fundatora | Określony przez członków |
| Władze | Zarząd, rada fundacji (opcjonalnie) | Walne zebranie członków, zarząd, komisja rewizyjna |
| Nadzór | Minister właściwy lub starosta | Organ rejestrowy (starosta lub sąd) |
| Majątek | Przekazany przez fundatora | Składki członkowskie, darowizny, dotacje |
| Możliwość likwidacji | Przez fundatora lub sąd | Przez walne zebranie członków lub sąd |
Mimo tych różnic, sposób udostępniania statutu jest podobny dla fundacji i stowarzyszeń. Statut fundacji można znaleźć:
- W siedzibie fundacji
- W Krajowym Rejestrze Sądowym (dla fundacji zarejestrowanych)
- Na stronie internetowej fundacji (jeśli zdecydowała się go opublikować)
Jeśli chcesz uzyskać dostęp do statutu fundacji, skorzystaj z tych samych metod, co w przypadku stowarzyszeń.
Zmiany w statucie stowarzyszenia
Statut stowarzyszenia nie jest dokumentem niezmiennym. Organizacja może wprowadzać do niego zmiany, aby dostosować się do nowych warunków działania lub zrealizować nowe cele. Jednak proces zmiany statutu jest sformalizowany i wymaga przestrzegania określonych zasad.
Aby zmienić statut stowarzyszenia, należy:
- Podjąć uchwałę o zmianie statutu na walnym zebraniu członków.
- Uchwała musi być podjęta większością określoną w aktualnym statucie (zwykle 2/3 głosów).
- Projekt zmian powinien być wcześniej przedstawiony członkom.
- Sporządzić tekst jednolity statutu uwzględniający uchwalone zmiany.
- Tekst jednolity powinien być podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji stowarzyszenia.
- Zgłosić zmiany statutu do KRS w ciągu 7 dni od ich uchwalenia.
- Do zgłoszenia należy dołączyć tekst jednolity statutu oraz uchwałę o zmianie.
- Zmiany wchodzą w życie z chwilą wpisu do KRS.
Pamiętaj, że każda zmiana statutu wymaga zgłoszenia do KRS. Stowarzyszenie powinno działać zgodnie z aktualnym statutem, a jego naruszenie może skutkować konsekwencjami prawnymi.
Konsekwencje naruszenia statutu stowarzyszenia
Statut stowarzyszenia jest nie tylko podstawowym dokumentem regulującym jego działalność, ale także swoistą „umową społeczną” między członkami organizacji. Naruszenie postanowień statutu może mieć poważne konsekwencje dla stowarzyszenia i osób odpowiedzialnych za naruszenie.
Nadzór nad stowarzyszeniami sprawują odpowiednie organy administracji publicznej (starosta, sąd rejestrowy). W ramach nadzoru, organy te mają prawo:
- Żądać odpisów uchwał walnego zebrania członków.
- Żądać wyjaśnień od władz stowarzyszenia.
- Dokonywać kontroli działalności stowarzyszenia.
Jeśli w toku nadzoru zostanie stwierdzone naruszenie statutu lub prawa, organ nadzoru może:
- Udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia.
- Uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę.
- Wystąpić do sądu o zastosowanie środka przewidzianego w ustawie (np. zawieszenie władz, rozwiązanie stowarzyszenia).
Konsekwencje naruszenia statutu mogą być dotkliwe dla stowarzyszenia – od paraliżu decyzyjnego po likwidację organizacji. Dlatego tak ważne jest, aby wszyscy członkowie i władze stowarzyszenia znali i przestrzegali postanowień statutu.
Statut stowarzyszenia a wystawianie faktur
Statut stowarzyszenia może mieć wpływ na zasady wystawiania faktur przez organizację. Wynika to z faktu, że statut określa cele i formy działalności stowarzyszenia, w tym możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli stowarzyszenie chce wystawiać faktury, powinno:
- Mieć odpowiedni zapis w statucie.
- Statut musi przewidywać możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.
- Zapis powinien określać przedmiot i formy działalności gospodarczej.
- Uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców KRS.
- Wpis do rejestru przedsiębiorców jest konieczny, jeśli przychody z działalności gospodarczej przekraczają 100 000 zł rocznie.
- Wpis wymaga złożenia odpowiednich dokumentów, w tym statutu.
- Przestrzegać zasad wystawiania faktur.
- Faktury muszą zawierać dane stowarzyszenia zgodne ze statutem i wpisem do KRS.
- Osoby wystawiające faktury powinny mieć odpowiednie umocowanie (np. uchwała zarządu).
Więcej informacji na temat wystawiania faktur przez stowarzyszenia znajdziesz w naszym dedykowanym artykule.
Pamiętaj, że prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenie wiąże się z dodatkowymi obowiązkami podatkowymi i sprawozdawczymi. Warto skonsultować się z księgowym lub doradcą prawnym, aby upewnić się, że działalność stowarzyszenia jest zgodna z przepisami i statutem.
Dostęp do statutu stowarzyszenia jest kluczowy dla każdego, kto chce zaangażować się w działalność organizacji lub nawiązać z nią współpracę. Statut można znaleźć w siedzibie stowarzyszenia, w Krajowym Rejestrze Sądowym lub na stronie internetowej organizacji. Podobne zasady dotyczą udostępniania statutów fundacji. Pamiętaj, że statut może być zmieniany, a każda zmiana wymaga zgłoszenia do KRS. Naruszenie postanowień statutu może skutkować konsekwencjami prawnymi dla stowarzyszenia i osób odpowiedzialnych. Statut ma także wpływ na zasady wystawiania faktur przez stowarzyszenie – organizacja musi mieć odpowiednie zapisy statutowe i przestrzegać przepisów prawa. Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć, jak ważny jest statut stowarzyszenia i gdzie można go znaleźć. Zachęcamy do zapoznania się ze statutem przed zaangażowaniem się w działalność organizacji pozarządowej.
Znaczenie i rola statutu stowarzyszenia
Statut stowarzyszenia to podstawowy akt prawny regulujący jego funkcjonowanie. Można go porównać do „konstytucji” organizacji, ponieważ określa cele, strukturę, zasady działania oraz prawa i obowiązki członków. Bez statutu stowarzyszenie nie może działać zgodnie z prawem ani skutecznie realizować swoich zadań.
Dokument ten pełni kilka kluczowych funkcji:
- Ustanawia ramy prawne działania stowarzyszenia, zgodnie z ustawą Prawo o stowarzyszeniach.
- Reguluje strukturę organizacyjną – wskazuje organy stowarzyszenia oraz ich kompetencje.
- Określa zasady członkostwa, jego nabywania, utraty i praw członków.
- Zapewnia transparentność i porządek w podejmowaniu decyzji oraz gospodarowaniu majątkiem.
- Stanowi podstawę do współpracy z instytucjami publicznymi, grantodawcami i sponsorami, którzy często wymagają wglądu w statut jako gwarancji wiarygodności.
Znajomość i przestrzeganie statutu jest zatem niezbędne dla prawidłowego i stabilnego funkcjonowania każdej organizacji pozarządowej.
Co powinien zawierać statut stowarzyszenia?
Statut stowarzyszenia musi zawierać określone elementy, które zapewniają jego zgodność z przepisami prawa oraz umożliwiają skuteczne funkcjonowanie organizacji. Poniżej przedstawiamy listę podstawowych części, które powinny znaleźć się w statucie:
- Nazwa i teren działania stowarzyszenia – pełna nazwa oraz obszar, na którym stowarzyszenie prowadzi działalność.
- Cele i zadania stowarzyszenia – opis misji i działań, które organizacja zamierza realizować.
- Członkostwo – zasady nabywania i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków.
- Organy stowarzyszenia – wskazanie organów (np. walne zebranie, zarząd, komisja rewizyjna) oraz zakres ich kompetencji.
- Zasady podejmowania decyzji – sposób zwoływania zebrań, kworum, tryb głosowania.
- Gospodarka finansowa – zasady zarządzania majątkiem i finansami.
- Zmiana statutu – procedura wprowadzania zmian w dokumencie.
- Rozwiązanie stowarzyszenia – warunki i sposób likwidacji organizacji.
Dobrze skonstruowany statut ułatwia zarządzanie stowarzyszeniem i minimalizuje ryzyko konfliktów wewnętrznych oraz problemów prawnych.
Podstawy prawne statutu stowarzyszenia
Statut stowarzyszenia jest dokumentem regulowanym przede wszystkim przez ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach. Szczególnie istotny jest art. 10 tej ustawy, który określa minimalne wymogi co do treści statutu.
Obowiązek posiadania statutu wynika z przepisów prawa, a jego treść musi być zgodna z ustawą oraz innymi aktami normatywnymi, które dotyczą działalności organizacji pozarządowych.
Statut musi zostać złożony wraz z wnioskiem o rejestrację stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Po zarejestrowaniu organizacji, każda zmiana statutu wymaga również zgłoszenia do KRS, zgodnie z wymogami ustawowymi.
Proces tworzenia i uchwalania statutu stowarzyszenia
Statut stowarzyszenia jest zwykle przygotowywany przez grupę inicjatorów, którzy zakładają organizację. Proces jego uchwalenia przebiega najczęściej podczas walnego zebrania założycielskiego.
Typowy przebieg tworzenia statutu:
- Przygotowanie projektu statutu – grupa założycieli opracowuje dokument zgodny z wymogami prawa.
- Przedstawienie statutu uczestnikom zebrania założycielskiego – omówienie i ewentualne poprawki.
- Podjęcie uchwały o przyjęciu statutu – zatwierdzenie dokumentu przez obecnych założycieli.
- Złożenie wniosku o rejestrację w KRS wraz ze statutem i innymi wymaganymi dokumentami.
Po rejestracji stowarzyszenia statut staje się dokumentem o mocy prawnej, obowiązującym wszystkich członków organizacji.
Jawność statutu i dostęp do dokumentu
Statut stowarzyszenia jest dokumentem jawnym i powinien być dostępny dla członków organizacji oraz osób zainteresowanych jej działalnością. Jawność statutu sprzyja transparentności i budowaniu zaufania do stowarzyszenia.
Główne miejsca, gdzie statut jest dostępny:
- Siedziba stowarzyszenia – oryginał statutu powinien być przechowywany w siedzibie, a członkowie mają prawo do wglądu w dokument na miejscu.
- Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) – statut jest rejestrowany i może być udostępniany publicznie przez Centralną Informację KRS.
- Strona internetowa stowarzyszenia – coraz częściej organizacje publikują statut online, co ułatwia dostęp i zwiększa przejrzystość.
Organizacja powinna umożliwić zainteresowanym osobom zapoznanie się ze statutem na żądanie, np. poprzez udostępnienie kopii lub możliwości odczytu w siedzibie.
Procedura zgłaszania zmian statutu do KRS
Zmiany w statucie stowarzyszenia wymagają formalnej procedury i muszą zostać zgłoszone do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Oto najważniejsze kroki:
- Podjęcie uchwały o zmianie statutu – zwykle na walnym zebraniu członków, zgodnie z zasadami przewidzianymi w statucie.
- Złożenie wniosku o wpis zmiany w KRS – dokumenty należy złożyć w terminie 7 dni od uchwalenia zmian.
- Dołączenie nowego tekstu jednolitego statutu lub wskazanie zmienianych fragmentów.
- Rejestracja zmian przez sąd rejestrowy – po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku zmiany stają się oficjalne i obowiązujące.
Brak zgłoszenia zmian w terminie może skutkować sankcjami i problemami prawnymi, w tym utratą wiarygodności organizacji.
Rola statutu w relacjach z grantodawcami i sponsorami
Dla wielu grantodawców, sponsorów oraz instytucji współpracujących ze stowarzyszeniami, statut jest podstawowym dokumentem potwierdzającym legalność i wiarygodność organizacji.
Statut:
- potwierdza cele i zakres działania stowarzyszenia, co jest ważne przy ocenie zgodności projektów z misją grantodawcy,
- określa strukturę organizacyjną i kompetencje osób reprezentujących stowarzyszenie,
- stanowi gwarancję transparentności i prawidłowego zarządzania finansami,
- umożliwia ocenę stabilności i profesjonalizmu organizacji.
Z tego względu, organizacje często udostępniają statut partnerom oraz zamieszczają go na swoich stronach internetowych, co wzmacnia ich pozycję i ułatwia pozyskiwanie wsparcia.
Wsparcie przy tworzeniu statutu stowarzyszenia
Tworzenie statutu może być wyzwaniem, zwłaszcza dla osób zakładających pierwszą organizację pozarządową. Na szczęście istnieje wiele źródeł wsparcia:
- Konsultacje prawne – wiele organizacji pozarządowych oraz kancelarii prawnych oferuje bezpłatne lub płatne porady dotyczące przygotowania statutu.
- Centra wspierania NGO – często prowadzą warsztaty i szkolenia, a także udostępniają wzory dokumentów.
- Materiały online – dostępne są gotowe szablony oraz przewodniki, które pomagają w sporządzeniu dokumentu zgodnego z obowiązującym prawem.
Warto skorzystać z fachowej pomocy, aby uniknąć błędów formalnych i zapewnić organizacji solidne podstawy prawne.
Przechowywanie i udostępnianie statutu w siedzibie stowarzyszenia
Oryginał statutu powinien być przechowywany w siedzibie stowarzyszenia w sposób zapewniający jego bezpieczeństwo i dostępność.
Prawo do wglądu w statut mają wszyscy członkowie stowarzyszenia. Ponadto, osoby zainteresowane, takie jak potencjalni członkowie, partnerzy czy grantodawcy, mogą mieć prawo do zapoznania się z dokumentem na miejscu lub na ich żądanie otrzymać kopię.
W praktyce organizacje:
- przechowują statut w siedzibie, najczęściej u osoby odpowiedzialnej za dokumentację,
- umożliwiają wgląd podczas spotkań lub po uprzednim umówieniu,
- mogą udostępniać kopie statutu, często za symboliczną opłatą pokrywającą koszty reprodukcji.
Dostęp do statutu przez Krajowy Rejestr Sądowy
Statut stowarzyszenia jest dołączany do dokumentów rejestrowych i udostępniany publicznie poprzez Centralną Informację KRS. Każdy zainteresowany może:
- uzyskać odpis statutu po złożeniu wniosku i opłaty,
- sprawdzić podstawowe dane o stowarzyszeniu, w tym status prawny i zakres działania,
- skorzystać z elektronicznego dostępu do akt rejestrowych za pośrednictwem strony Ministerstwa Sprawiedliwości.
Jawność danych w KRS ma na celu zapewnienie transparentności działalności organizacji i umożliwienie kontroli społecznej.
Statut stowarzyszenia a wystawianie faktur
Statut stowarzyszenia powinien jasno określać, czy organizacja prowadzi działalność gospodarczą oraz jakie osoby są uprawnione do reprezentowania stowarzyszenia przy zawieraniu umów i wystawianiu faktur.
W praktyce oznacza to:
- Zapis o działalności gospodarczej – jeśli stowarzyszenie prowadzi taką działalność, statut powinien to przewidywać oraz określać jej zakres.
- Uprawnienia reprezentantów – statut definiuje, kto i na jakich zasadach może podpisać umowę lub wystawić fakturę w imieniu stowarzyszenia.
- Przejrzystość finansowa – jasne regulacje pomagają uniknąć nieporozumień i potencjalnych nadużyć.
Brak odpowiednich zapisów w statucie może utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej i wiązać się z problemami prawnymi lub podatkowymi.
