Likwidacja fundacji to proces, który może być konieczny z różnych przyczyn, takich jak osiągnięcie celu statutowego lub wyczerpanie środków finansowych. Podstawy prawne zamknięcia fundacji określa ustawa o fundacjach. W tym artykule przedstawimy, jak zamknąć fundację krok po kroku, jakie dokumenty są niezbędne i co dzieje się z majątkiem fundacji po likwidacji. Dowiesz się także, czym różni się likwidacja fundacji od wykreślenia fundacji bez likwidacji. Artykuł będzie cennym źródłem informacji dla osób zaangażowanych w działalność fundacji, które stoją przed koniecznością jej rozwiązania. Warto też zapoznać się z tematem, ile fundacja bierze dla siebie przed podjęciem decyzji o likwidacji.
Podjęcie decyzji o likwidacji fundacji
Pierwszym krokiem w procesie likwidacji fundacji jest podjęcie decyzji o jej rozwiązaniu. Organ uprawniony do podjęcia takiej decyzji (zazwyczaj zarząd lub rada fundacji) musi przyjąć stosowną uchwałę. Uchwała o likwidacji fundacji powinna zawierać:
- Podstawę prawną likwidacji
- Datę otwarcia likwidacji
- Powołanie likwidatora (osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie procesu likwidacji)
- Określenie sposobu reprezentacji fundacji w okresie likwidacji
Uchwała musi zostać podjęta odpowiednią większością głosów, zgodnie z zapisami statutu fundacji. Warto pamiętać, że fundacja w likwidacji zachowuje osobowość prawną, ale dodaje się do jej nazwy dopisek „w likwidacji”. W przypadku fundacji rodzinnej, decyzję o likwidacji podejmują jej fundatorzy lub osoby przez nich wskazane.
Obwieszczenie o likwidacji fundacji
Po podjęciu uchwały o likwidacji fundacji, kolejnym krokiem jest obwieszczenie o tym fakcie. Obwieszczenie powinno zostać:
- Opublikowane w prasie lub internecie
- W dzienniku o zasięgu ogólnopolskim lub lokalnym, w zależności od obszaru działania fundacji
- Na stronie internetowej fundacji, jeśli taka istnieje
- Zawierać termin zgłaszania roszczeń przez wierzycieli
- Co najmniej 3 miesiące od daty publikacji obwieszczenia
- Po tym terminie roszczenia wierzycieli mogą być zaspokojone tylko z majątku fundacji
- Przesłane do sądu rejestrowego (KRS)
- Zawiadomienie o otwarciu likwidacji
- Wniosek o wpis informacji o likwidacji do rejestru
Prawidłowe obwieszczenie o likwidacji fundacji jest kluczowe dla zabezpieczenia interesów wierzycieli i umożliwienia im dochodzenia roszczeń. W przypadku likwidacji fundacji bez postępowania likwidacyjnego, obwieszczenie nie jest wymagane.
Czynności likwidacyjne
Po dopełnieniu formalności związanych z obwieszczeniem o likwidacji fundacji, likwidator przystępuje do właściwych czynności likwidacyjnych. Obejmują one:
- Sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji
- Zestawienie aktywów i pasywów fundacji na dzień otwarcia likwidacji
- Punkt wyjścia do dalszych czynności likwidacyjnych
- Zakończenie bieżących spraw fundacji
- Wypowiedzenie umów cywilnoprawnych (np. najmu, zlecenia)
- Rozwiązanie umów o pracę z pracownikami fundacji
- Zakończenie realizacji projektów i rozliczenie dotacji
- Ściągnięcie wierzytelności i spłata zobowiązań
- Wezwanie dłużników do zapłaty należności
- Spłata zobowiązań fundacji wobec wierzycieli
- Zaspokojenie roszczeń zgłoszonych w terminie
- Sprzedaż majątku fundacji (jeśli konieczne)
- Spieniężenie aktywów fundacji w celu spłaty zobowiązań
- Sprzedaż nieruchomości, ruchomości, papierów wartościowych itp.
- Przekazanie środków ze sprzedaży na pokrycie kosztów likwidacji i spłatę długów
Celem czynności likwidacyjnych jest doprowadzenie do sytuacji, w której fundacja nie posiada żadnych aktywów ani pasywów, a jej sprawy są definitywnie zakończone. W przypadku likwidacji fundacji bez postępowania likwidacyjnego, czynności te są ograniczone do niezbędnego minimum.
Przeznaczenie majątku fundacji po likwidacji
Istotną kwestią w procesie likwidacji fundacji jest przeznaczenie jej majątku pozostałego po spłacie zobowiązań. Zasady postępowania w tej kwestii określa statut fundacji:
- Zapisy statutowe dotyczące przeznaczenia majątku
- Statut może wskazywać konkretny cel lub organizację, na którą ma być przekazany majątek
- Likwidator jest związany postanowieniami statutu w tym zakresie
- Przekazanie majątku innej organizacji o podobnych celach
- Jeśli statut nie określa przeznaczenia majątku, likwidator powinien przekazać go organizacji o zbliżonych celach statutowych
- Wybór organizacji powinien być uzasadniony i udokumentowany
- Decyzja sądu w przypadku braku postanowień statutowych
- W razie braku postanowień statutowych i niemożności przekazania majątku organizacji o podobnych celach, decyzję podejmuje sąd
- Sąd może przekazać majątek na cel społeczny lub publiczny, zbliżony do celów likwidowanej fundacji
Odpowiednie rozdysponowanie majątku fundacji po likwidacji jest warunkiem koniecznym do wykreślenia fundacji z rejestru. Warto zadbać o precyzyjne zapisy statutowe w tym zakresie, aby uniknąć wątpliwości na etapie likwidacji. W przypadku fundacji rodzinnej, majątek po likwidacji co do zasady wraca do fundatorów lub osób przez nich wskazanych.
Wykreślenie fundacji z KRS
Ostatnim etapem likwidacji fundacji jest jej wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Aby tego dokonać, likwidator musi:
- Sporządzić sprawozdanie likwidacyjne
- Opis czynności likwidacyjnych i ich rezultatów
- Informacja o sposobie rozdysponowania majątku fundacji
- Bilans zamknięcia likwidacji
- Złożyć wniosek o wykreślenie fundacji z rejestru
- Wniosek składa się na urzędowym formularzu KRS-X
- Podpis likwidatora musi być poświadczony notarialnie lub złożony osobiście przed sędzią
- Dołączyć wymagane załączniki
- Uchwała o likwidacji fundacji
- Sprawozdanie likwidacyjne
- Potwierdzenie dokonania obwieszczeń o likwidacji
- Dowody rozdysponowania majątku fundacji (np. umowy darowizny, pokwitowania)
Po złożeniu kompletnego wniosku, sąd rejestrowy wydaje postanowienie o wykreśleniu fundacji z KRS. Z tą chwilą fundacja przestaje istnieć jako osoba prawna. Proces ten przebiega analogicznie w przypadku likwidacji fundacji ngo.
Likwidacja fundacji bez postępowania likwidacyjnego
W pewnych sytuacjach możliwe jest wykreślenie fundacji bez likwidacji, czyli z pominięciem standardowej procedury likwidacyjnej. Dzieje się tak, gdy:
- Fundacja nie posiada żadnego majątku
- Nie prowadzi działalności statutowej przez okres co najmniej 2 lat
- Nie składa sprawozdań finansowych i merytorycznych przez co najmniej 2 lata
W takich przypadkach organ nadzoru (starosta lub minister) może wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o wykreślenie fundacji bez likwidacji. Sąd, po zbadaniu sprawy, wydaje postanowienie o wykreśleniu fundacji z KRS.
Należy pamiętać, że likwidacja fundacji bez postępowania likwidacyjnego jest możliwa tylko w ściśle określonych przypadkach i nie zwalnia fundacji z odpowiedzialności za ewentualne zobowiązania. Przed podjęciem decyzji o zamknięciu fundacji w ten sposób, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie fundacyjnym.
Dokumenty niezbędne do likwidacji fundacji
Proces likwidacji fundacji wymaga przygotowania i złożenia szeregu dokumentów. Najważniejsze z nich to:
- Uchwała o likwidacji fundacji
- Podjęta przez organ uprawniony (zarząd, rada fundacji)
- Określa podstawę prawną, datę otwarcia likwidacji i powołuje likwidatora
- Ogłoszenia o likwidacji
- Publikowane w prasie lub internecie
- Zawierają wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń
- Bilans otwarcia i zamknięcia likwidacji
- Sporządzane przez likwidatora
- Obrazują stan majątku fundacji na początku i końcu procesu likwidacji
- Sprawozdanie likwidacyjne
- Opisuje przebieg likwidacji i jej rezultaty
- Informuje o sposobie rozdysponowania majątku fundacji
- Wniosek o wykreślenie z KRS
- Składany przez likwidatora po zakończeniu likwidacji
- Zawiera sprawozdanie likwidacyjne i inne wymagane załączniki
Prawidłowe sporządzenie i terminowe złożenie wymaganych dokumentów likwidacji fundacji jest kluczowe dla sprawnego przeprowadzenia likwidacji fundacji i jej wykreślenia z rejestru. W razie wątpliwości co do formy lub treści dokumentów, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Podsumowując, likwidacja fundacji krok po kroku to złożony proces, wymagający znajomości przepisów prawa i staranności w wypełnianiu obowiązków. Od podjęcia uchwały o likwidacji fundacji, przez obwieszczenie o zamknięciu fundacji, przeprowadzenie czynności likwidacyjnych, po rozdysponowanie majątku fundacji po likwidacji i złożenie wniosku o wykreślenie fundacji z KRS – każdy etap ma kluczowe znaczenie. Choć rozwiązanie fundacji może wydawać się skomplikowane, przy odpowiednim przygotowaniu i wsparciu specjalistów jest to proces, który można sprawnie przeprowadzić. Warto też pamiętać, że w niektórych przypadkach możliwe jest wykreślenie fundacji bez likwidacji, co znacznie upraszcza procedurę zamknięcia fundacji. Niezależnie od wybranej ścieżki, najważniejsze jest, aby likwidacja fundacji przebiegła zgodnie z prawem i z poszanowaniem interesów wszystkich zaangażowanych stron.
