Jak zamknąć fundację? – likwidacja fundacji krok po kroku

Likwidacja fundacji to proces, który może być konieczny z różnych przyczyn, takich jak osiągnięcie celu statutowego lub wyczerpanie środków finansowych. Podstawy prawne zamknięcia fundacji określa ustawa o fundacjach. W tym artykule przedstawimy, jak zamknąć fundację krok po kroku, jakie dokumenty są niezbędne i co dzieje się z majątkiem fundacji po likwidacji. Dowiesz się także, czym różni się likwidacja fundacji od wykreślenia fundacji bez likwidacji. Artykuł będzie cennym źródłem informacji dla osób zaangażowanych w działalność fundacji, które stoją przed koniecznością jej rozwiązania. Warto też zapoznać się z tematem, ile fundacja bierze dla siebie przed podjęciem decyzji o likwidacji.

Podjęcie decyzji o likwidacji fundacji

Pierwszym krokiem w procesie likwidacji fundacji jest podjęcie decyzji o jej rozwiązaniu. Organ uprawniony do podjęcia takiej decyzji (zazwyczaj zarząd lub rada fundacji) musi przyjąć stosowną uchwałę. Uchwała o likwidacji fundacji powinna zawierać:

• Podstawę prawną likwidacji
• Datę otwarcia likwidacji
• Powołanie likwidatora (osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie procesu likwidacji)
• Określenie sposobu reprezentacji fundacji w okresie likwidacji

Uchwała musi zostać podjęta odpowiednią większością głosów, zgodnie z zapisami statutu fundacji. Warto pamiętać, że fundacja w likwidacji zachowuje osobowość prawną, ale dodaje się do jej nazwy dopisek „w likwidacji”. W przypadku fundacji rodzinnej, decyzję o likwidacji podejmują jej fundatorzy lub osoby przez nich wskazane.

Obwieszczenie o likwidacji fundacji

Po podjęciu uchwały o likwidacji fundacji, kolejnym krokiem jest obwieszczenie o tym fakcie. Obwieszczenie powinno zostać:

1. Opublikowane w prasie lub internecie
   • W dzienniku o zasięgu ogólnopolskim lub lokalnym, w zależności od obszaru działania fundacji
   • Na stronie internetowej fundacji, jeśli taka istnieje
2. Zawierać termin zgłaszania roszczeń przez wierzycieli
   • Co najmniej 3 miesiące od daty publikacji obwieszczenia
   • Po tym terminie roszczenia wierzycieli mogą być zaspokojone tylko z majątku fundacji
3. Przesłane do sądu rejestrowego (KRS)
   • Zawiadomienie o otwarciu likwidacji
   • Wniosek o wpis informacji o likwidacji do rejestru

Prawidłowe obwieszczenie o likwidacji fundacji jest kluczowe dla zabezpieczenia interesów wierzycieli i umożliwienia im dochodzenia roszczeń. W przypadku likwidacji fundacji bez postępowania likwidacyjnego, obwieszczenie nie jest wymagane.

Czynności likwidacyjne

Po dopełnieniu formalności związanych z obwieszczeniem o likwidacji fundacji, likwidator przystępuje do właściwych czynności likwidacyjnych. Obejmują one:

1. Sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji
   • Zestawienie aktywów i pasywów fundacji na dzień otwarcia likwidacji
   • Punkt wyjścia do dalszych czynności likwidacyjnych
2. Zakończenie bieżących spraw fundacji
   • Wypowiedzenie umów cywilnoprawnych (np. najmu, zlecenia)
   • Rozwiązanie umów o pracę z pracownikami fundacji
   • Zakończenie realizacji projektów i rozliczenie dotacji
3. Ściągnięcie wierzytelności i spłata zobowiązań
   • Wezwanie dłużników do zapłaty należności
   • Spłata zobowiązań fundacji wobec wierzycieli
   • Zaspokojenie roszczeń zgłoszonych w terminie
4. Sprzedaż majątku fundacji (jeśli konieczne)
   • Spieniężenie aktywów fundacji w celu spłaty zobowiązań
   • Sprzedaż nieruchomości, ruchomości, papierów wartościowych itp.
   • Przekazanie środków ze sprzedaży na pokrycie kosztów likwidacji i spłatę długów

Celem czynności likwidacyjnych jest doprowadzenie do sytuacji, w której fundacja nie posiada żadnych aktywów ani pasywów, a jej sprawy są definitywnie zakończone. W przypadku likwidacji fundacji bez postępowania likwidacyjnego, czynności te są ograniczone do niezbędnego minimum.

Przeznaczenie majątku fundacji po likwidacji

Istotną kwestią w procesie likwidacji fundacji jest przeznaczenie jej majątku pozostałego po spłacie zobowiązań. Zasady postępowania w tej kwestii określa statut fundacji:

1. Zapisy statutowe dotyczące przeznaczenia majątku
   • Statut może wskazywać konkretny cel lub organizację, na którą ma być przekazany majątek
   • Likwidator jest związany postanowieniami statutu w tym zakresie
2. Przekazanie majątku innej organizacji o podobnych celach
   • Jeśli statut nie określa przeznaczenia majątku, likwidator powinien przekazać go organizacji o zbliżonych celach statutowych
   • Wybór organizacji powinien być uzasadniony i udokumentowany
3. Decyzja sądu w przypadku braku postanowień statutowych
   • W razie braku postanowień statutowych i niemożności przekazania majątku organizacji o podobnych celach, decyzję podejmuje sąd
   • Sąd może przekazać majątek na cel społeczny lub publiczny, zbliżony do celów likwidowanej fundacji

Odpowiednie rozdysponowanie majątku fundacji po likwidacji jest warunkiem koniecznym do wykreślenia fundacji z rejestru. Warto zadbać o precyzyjne zapisy statutowe w tym zakresie, aby uniknąć wątpliwości na etapie likwidacji. W przypadku fundacji rodzinnej, majątek po likwidacji co do zasady wraca do fundatorów lub osób przez nich wskazanych.

Wykreślenie fundacji z KRS

Ostatnim etapem likwidacji fundacji jest jej wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Aby tego dokonać, likwidator musi:

1. Sporządzić sprawozdanie likwidacyjne
   • Opis czynności likwidacyjnych i ich rezultatów
   • Informacja o sposobie rozdysponowania majątku fundacji
   • Bilans zamknięcia likwidacji
2. Złożyć wniosek o wykreślenie fundacji z rejestru
   • Wniosek składa się na urzędowym formularzu KRS-X
   • Podpis likwidatora musi być poświadczony notarialnie lub złożony osobiście przed sędzią
3. Dołączyć wymagane załączniki
   • Uchwała o likwidacji fundacji
   • Sprawozdanie likwidacyjne
   • Potwierdzenie dokonania obwieszczeń o likwidacji
   • Dowody rozdysponowania majątku fundacji (np. umowy darowizny, pokwitowania)

Po złożeniu kompletnego wniosku, sąd rejestrowy wydaje postanowienie o wykreśleniu fundacji z KRS. Z tą chwilą fundacja przestaje istnieć jako osoba prawna. Proces ten przebiega analogicznie w przypadku likwidacji fundacji ngo.

Likwidacja fundacji bez postępowania likwidacyjnego

W pewnych sytuacjach możliwe jest wykreślenie fundacji bez likwidacji, czyli z pominięciem standardowej procedury likwidacyjnej. Dzieje się tak, gdy:

1. Fundacja nie posiada żadnego majątku
2. Nie prowadzi działalności statutowej przez okres co najmniej 2 lat
3. Nie składa sprawozdań finansowych i merytorycznych przez co najmniej 2 lata

W takich przypadkach organ nadzoru (starosta lub minister) może wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o wykreślenie fundacji bez likwidacji. Sąd, po zbadaniu sprawy, wydaje postanowienie o wykreśleniu fundacji z KRS.

Należy pamiętać, że likwidacja fundacji bez postępowania likwidacyjnego jest możliwa tylko w ściśle określonych przypadkach i nie zwalnia fundacji z odpowiedzialności za ewentualne zobowiązania. Przed podjęciem decyzji o zamknięciu fundacji w ten sposób, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie fundacyjnym.

Dokumenty niezbędne do likwidacji fundacji

Proces likwidacji fundacji wymaga przygotowania i złożenia szeregu dokumentów. Najważniejsze z nich to:

1. Uchwała o likwidacji fundacji
   • Podjęta przez organ uprawniony (zarząd, rada fundacji)
   • Określa podstawę prawną, datę otwarcia likwidacji i powołuje likwidatora
2. Ogłoszenia o likwidacji
   • Publikowane w prasie lub internecie
   • Zawierają wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń
3. Bilans otwarcia i zamknięcia likwidacji
   • Sporządzane przez likwidatora
   • Obrazują stan majątku fundacji na początku i końcu procesu likwidacji
4. Sprawozdanie likwidacyjne
   • Opisuje przebieg likwidacji i jej rezultaty
   • Informuje o sposobie rozdysponowania majątku fundacji
5. Wniosek o wykreślenie z KRS
   • Składany przez likwidatora po zakończeniu likwidacji
   • Zawiera sprawozdanie likwidacyjne i inne wymagane załączniki

Prawidłowe sporządzenie i terminowe złożenie wymaganych dokumentów likwidacji fundacji jest kluczowe dla sprawnego przeprowadzenia likwidacji fundacji i jej wykreślenia z rejestru. W razie wątpliwości co do formy lub treści dokumentów, warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Podsumowując, likwidacja fundacji krok po kroku to złożony proces, wymagający znajomości przepisów prawa i staranności w wypełnianiu obowiązków. Od podjęcia uchwały o likwidacji fundacji, przez obwieszczenie o zamknięciu fundacji, przeprowadzenie czynności likwidacyjnych, po rozdysponowanie majątku fundacji po likwidacji i złożenie wniosku o wykreślenie fundacji z KRS – każdy etap ma kluczowe znaczenie. Choć rozwiązanie fundacji może wydawać się skomplikowane, przy odpowiednim przygotowaniu i wsparciu specjalistów jest to proces, który można sprawnie przeprowadzić. Warto też pamiętać, że w niektórych przypadkach możliwe jest wykreślenie fundacji bez likwidacji, co znacznie upraszcza procedurę zamknięcia fundacji. Niezależnie od wybranej ścieżki, najważniejsze jest, aby likwidacja fundacji przebiegła zgodnie z prawem i z poszanowaniem interesów wszystkich zaangażowanych stron.