Książeczka sanepidowska, czyli formalnie orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych, to dokument niezbędny w wielu zawodach. Wielu pracowników zastanawia się, co dzieje się z nią po wyrobieniu – czy zostaje u pracodawcy? Znajomość odpowiedzi na to pytanie jest kluczowa dla obu stron i pozwala uniknąć nieporozumień.
Orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne – czym jest i kogo dotyczy?
Potocznie „książeczka sanepidowska”, formalnie to orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych. Ten dokument potwierdza, że nie masz przeciwwskazań zdrowotnych do pracy w miejscach, gdzie istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby.
Cel i podstawa prawna
Główny cel orzeczenia? Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych. Kwestię tę reguluje Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 2008 roku.
Kto musi je posiadać?
Kto musi posiadać orzeczenie? Obowiązek dotyczy osób, których praca może mieć wpływ na zdrowie publiczne. Należą do nich m.in.:
- Pracownicy gastronomii i handlu żywnością.
- Personel medyczny i opiekuńczy.
- Osoby świadczące usługi kosmetyczne, fryzjerskie, tatuażu.
- Opiekunowie dzieci (do lat 6) i osób starszych.
- Pracownicy zakładów przetwórstwa spożywczego.
Czytaj także: Czy depresja jest przeciwwskazaniem do pracy?
Czy książeczka sanepidowska zostaje u pracodawcy?
Nie, orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych jest Twoim dokumentem osobistym. Pracodawca nie ma prawa go zatrzymać.
Orzeczenie jest własnością pracownika i musi zostać mu zwrócone.
Prawa i obowiązki pracodawcy
Pracodawca ma prawo zażądać okazania orzeczenia. Może też sporządzić jego kopię, notatkę lub odpis i przechowywać je w Twoich aktach osobowych. Pamiętaj jednak: oryginał dokumentu zawsze musi do Ciebie wrócić.
Dlaczego oryginał zostaje u pracownika?
Dlaczego oryginał zostaje u Ciebie? Orzeczenie potwierdza Twoje uprawnienia do pracy w określonych warunkach. To dokument, który może być Ci potrzebny przy zmianie zatrudnienia lub pracy w kilku miejscach – dlatego zawsze miej go przy sobie.
Jak wyrobić orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne?
Jak wyrobić orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne? To prostsze, niż myślisz! Proces obejmuje kilka kroków.
Skierowanie na badania
Skierowanie na badania zazwyczaj otrzymasz od przyszłego pracodawcy. Możesz też wyrobić orzeczenie prywatnie, na własną rękę, jeszcze zanim zaczniesz szukać pracy.
Badania laboratoryjne
Badania laboratoryjne: Najczęściej potrzebne są trzy próbki kału, badane pod kątem nosicielstwa bakterii chorobotwórczych. Czasem mogą być wymagane inne badania, np. wymazy z gardła.
Wizyta u lekarza medycyny pracy
Wizyta u lekarza medycyny pracy: Gdy masz już wyniki badań laboratoryjnych, udajesz się do lekarza medycyny pracy. To on, na ich podstawie, wydaje ostateczne orzeczenie, które dopuszcza Cię do wykonywania pracy.
Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych – kto płaci?
Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych – kto płaci? To zależy od sytuacji, w której wyrabiasz orzeczenie.
Koszty pokrywa pracodawca
Koszty pokrywa pracodawca: Jeśli pracodawca wystawił Ci skierowanie na badania, to właśnie on musi pokryć ich koszty. Dotyczy to zarówno badań laboratoryjnych, jak i wizyty u lekarza medycyny pracy.
Koszty ponosi pracownik
Koszty ponosi pracownik: Jeśli decydujesz się wyrobić orzeczenie prywatnie – na przykład zanim jeszcze znajdziesz pracę – koszty ponosisz samodzielnie.
Orientacyjne koszty badań laboratoryjnych i wizyty u lekarza medycyny pracy wahają się zazwyczaj od kilkudziesięciu do około dwustu złotych.
Ważność orzeczenia lekarskiego
Ważność orzeczenia lekarskiego: Wiele osób zastanawia się, czy orzeczenie sanepidowskie ma termin ważności.
Czy orzeczenie jest bezterminowe?
Czy orzeczenie jest bezterminowe? Zazwyczaj tak – orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych jest wydawane bezterminowo. Lekarz medycyny pracy ma jednak prawo określić konkretny termin ważności, jeśli uzna to za konieczne ze względu na Twój stan zdrowia lub specyfikę pracy.
Okresowe badania lekarskie
Okresowe badania lekarskie: Niezależnie od tego, czy orzeczenie jest bezterminowe, i tak masz obowiązek odbywać okresowe badania lekarskie. Ich częstotliwość zależy od stanowiska i obowiązujących przepisów, ale są one niezbędne, by móc dalej pracować.
Konsekwencje braku ważnego orzeczenia
Konsekwencje braku ważnego orzeczenia: Brak ważnego orzeczenia lub odmowa jego okazania może prowadzić do poważnych konsekwencji.
Brak dopuszczenia do pracy
Brak dopuszczenia do pracy: Pracodawca nie może dopuścić Cię do pracy, jeśli nie posiadasz ważnego orzeczenia. To podstawa do niedopuszczenia do wykonywania obowiązków, a nawet rozwiązania umowy o pracę.
Kary dla pracodawcy
Kary dla pracodawcy: Dopuszczenie pracownika do pracy bez wymaganego orzeczenia naraża pracodawcę na ryzyko kary grzywny. To naruszenie przepisów prawa pracy i zasad bezpieczeństwa sanitarnego.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy pracodawca ma prawo zatrzymać oryginał książeczki sanepidowskiej?
Nie, książeczka sanepidowska (czyli formalnie orzeczenie lekarskie) jest Twoim dokumentem osobistym. Pracodawca może jedynie zażądać jej okazania, sporządzić kopię lub notatkę, ale oryginał zawsze musi do Ciebie wrócić.
Kto ponosi koszty związane z wyrobieniem książeczki sanepidowskiej?
Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych pokrywa pracodawca, jeśli to on wystawił skierowanie. Jeśli jednak wyrabiasz orzeczenie prywatnie (np. zanim znajdziesz pracę), koszty ponosisz samodzielnie.
Czy orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych ma termin ważności?
Zazwyczaj orzeczenie jest bezterminowe. Lekarz medycyny pracy może jednak określić inny termin ważności. Pamiętaj też, że niezależnie od tego, masz obowiązek odbywać okresowe badania lekarskie.
W jakich zawodach jest wymagana książeczka sanepidowska?
Książeczka sanepidowska jest wymagana w zawodach, gdzie pracujesz m.in. z żywnością, wodą, farmaceutykami, kosmetykami, dziećmi do lat 6, a także w placówkach medycznych czy opiekuńczych. Krótko mówiąc – wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby.
