Rozwiązanie umowy o pracę często wiąże się z koniecznością zachowania okresu wypowiedzenia. Jednak wiele osób ma wątpliwości, jak prawidłowo obliczyć ten termin. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest okres wypowiedzenia oraz jak go liczyć zgodnie z przepisami prawa pracy.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę
Okres wypowiedzenia umowy o pracę to czas, który musi upłynąć od złożenia wypowiedzenia do faktycznego rozwiązania stosunku pracy. Długość tego okresu jest ściśle określona w Kodeksie pracy i zależy od:
- Rodzaju umowy (na czas określony czy nieokreślony)
- Stażu pracy u danego pracodawcy
Oto przykładowe okresy wypowiedzenia:
| Staż pracy | Umowa na czas nieokreślony | Umowa na czas określony |
| do 6 miesięcy | 2 tygodnie | 2 tygodnie |
| od 6 miesięcy do 3 lat | 1 miesiąc | 2 tygodnie |
| powyżej 3 lat | 3 miesiące | 2 tygodnie |
Jak widać, im dłuższy staż pracy, tym dłuższy okres wypowiedzenia dla umów na czas nieokreślony.
Jak liczyć okres wypowiedzenia?
Prawidłowe obliczenie okresu wypowiedzenia ma kluczowe znaczenie, aby uniknąć sporów i konsekwencji prawnych. Oto jak należy go liczyć:
- Od kiedy liczyć okres wypowiedzenia? Termin ten rozpoczyna swój bieg od pierwszego dnia po złożeniu wypowiedzenia.
- Jak liczyć dni/miesiące? Jeśli okres wypowiedzenia jest określony w tygodniach lub miesiącach, liczy się je w pełnych okresach rozliczeniowych (np. miesiąc to 30 dni).
- Uwzględnienie świąt i dni wolnych – przy obliczaniu okresu wypowiedzenia należy uwzględnić wszystkie dni, również święta i dni wolne od pracy.
Przykład: Jeśli pracownik z 5-letnim stażem złożył wypowiedzenie 15 marca, jego ostatni dzień pracy przypadnie na 14 czerwca (3 miesiące = 90 dni).
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika
Pracownik ma prawo wypowiedzieć umowę o pracę z zachowaniem obowiązującego okresu wypowiedzenia. Powinien jednak przestrzegać określonych zasad:
- Złożyć wypowiedzenie na piśmie
- Zachować odpowiedni termin (np. 2 tygodnie dla umowy na okres próbny)
- Podać przyczynę wypowiedzenia (nieobowiązkowe)
Nieprawidłowe wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika może skutkować roszczeniami ze strony pracodawcy.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę
Pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę tylko w określonych sytuacjach, np.:
- Likwidacja lub reorganizacja zakładu pracy
- Niewypełnianie obowiązków przez pracownika
- Długotrwała niezdolność do pracy
Przy wypowiadaniu umowy pracodawca musi przestrzegać określonych obowiązków:
- Zachować pisemną formę wypowiedzenia
- Podać przyczynę wypowiedzenia
- Przestrzegać odpowiedniego okresu wypowiedzenia
Nieprawidłowe wypowiedzenie umowy przez pracodawcę może skutkować roszczeniami pracownika, np. o przywrócenie do pracy.
Inne formy rozwiązania umowy o pracę
Oprócz wypowiedzenia, istnieją również inne sposoby rozwiązania umowy o pracę, takie jak:
- Rozwiązanie za porozumieniem stron
- Rozwiązanie bez wypowiedzenia (np. w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków)
- Wygaśnięcie umowy (np. po upływie czasu, na który była zawarta)
Warto również pamiętać o innych formach zatrudnienia, takich jak umowa śmieciowa czy umowa o dzieło, które mają odmienne zasady rozwiązywania.
Podsumowanie
Prawidłowe obliczenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę ma kluczowe znaczenie dla obu stron stosunku pracy. Zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą przestrzegać określonych zasad i terminów, aby uniknąć sporów i konsekwencji prawnych.
Pamiętaj, że w razie wątpliwości warto skonsultować się ze specjalistą z zakresu prawa pracy lub związkiem zawodowym. Znajomość przepisów i prawidłowe ich stosowanie pozwoli Ci bezpiecznie rozwiązać umowę o pracę i przejść do nowego etapu swojej kariery zawodowej.
Definicja wypowiedzenia umowy o pracę i jego charakter prawny
Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli jednej ze stron stosunku pracy – pracownika lub pracodawcy – o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem określonego okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że do skutecznego wypowiedzenia nie jest wymagana zgoda drugiej strony.
Wypowiedzenie musi być złożone w formie pisemnej (lub w innej formie przewidzianej prawem, np. elektronicznej z kwalifikowanym podpisem), a jego celem jest poinformowanie drugiej strony o zamiarze zakończenia zatrudnienia oraz określenie terminu, kiedy umowa przestanie obowiązywać.
Ze względu na jednostronny charakter wypowiedzenia, strona, która je składa, ponosi odpowiedzialność za prawidłowość i terminowość tego oświadczenia.
Elementy formalne wypowiedzenia umowy o pracę
Wypowiedzenie umowy o pracę musi spełniać określone wymogi formalne, aby było ważne i skuteczne. Pismo wypowiedzenia powinno zawierać następujące elementy:
- Miejscowość i data – wskazanie miejsca i dnia sporządzenia dokumentu, co pozwala ustalić moment złożenia oświadczenia.
- Dane stron – imię i nazwisko pracownika oraz nazwa i adres pracodawcy.
- Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – jasne i jednoznaczne stwierdzenie, że dana strona wypowiada umowę o pracę.
- Określenie umowy – wskazanie rodzaju umowy (np. umowa o pracę na czas określony, nieokreślony lub na okres próbny) wraz z datą jej zawarcia.
- Okres wypowiedzenia – podanie długości okresu wypowiedzenia oraz terminu zakończenia umowy.
- Podpis – podpis osoby składającej wypowiedzenie.
Brak któregokolwiek z powyższych elementów może skutkować nieważnością wypowiedzenia lub problemami z jego skutecznym doręczeniem.
Formy wypowiedzenia umowy o pracę
Zgodnie z Kodeksem pracy, wypowiedzenie umowy o pracę musi być dokonane w formie pisemnej. Oznacza to, że samo przesłanie e-maila, wiadomości SMS czy faksu nie jest wystarczające i nie spełnia wymogów formalnych.
W praktyce dopuszczalne są następujące formy wypowiedzenia:
- Tradycyjna forma pisemna – sporządzenie pisma na papierze z własnoręcznym podpisem i doręczenie go osobiście lub listem poleconym.
- Forma elektroniczna z kwalifikowanym podpisem – wypowiedzenie może być złożone w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, co jest równoważne z podpisem własnoręcznym.
Ważne: Wypowiedzenie przesłane za pomocą zwykłego e-maila, SMS-a lub faksu bez kwalifikowanego podpisu nie spełnia wymogów prawnych i może być uznane za nieważne.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (tryb natychmiastowy)
Oprócz standardowego wypowiedzenia umowy o pracę, prawo przewiduje możliwość rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, zwane także trybem natychmiastowym. Rozwiązanie takie może nastąpić z ważnych przyczyn, określonych w Kodeksie pracy, np.:
- z winy pracownika – np. ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych (rozwiązanie dyscyplinarne),
- z winy pracodawcy – np. nieprzestrzeganie warunków umowy lub przepisów bhp,
- inne uzasadnione przyczyny, które wykluczają dalsze trwanie stosunku pracy.
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia wymaga zachowania określonych procedur i formy pisemnej oraz musi zawierać przyczynę rozwiązania. Nieprawidłowe zastosowanie trybu natychmiastowego może skutkować roszczeniami odszkodowawczymi.
Znaczenie okresu wypowiedzenia dla pracownika i pracodawcy
Okres wypowiedzenia pełni ważną funkcję zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy:
- Dla pracownika to czas na znalezienie nowej pracy, uporządkowanie spraw osobistych oraz przygotowanie się do zmiany zatrudnienia.
- Dla pracodawcy to czas na znalezienie zastępstwa, przekazanie obowiązków innemu pracownikowi oraz zorganizowanie pracy zespołu po odejściu pracownika.
Dzięki okresowi wypowiedzenia obie strony mogą przeprowadzić proces rozstania w sposób uporządkowany i z zachowaniem przepisów prawa.
Uwzględnianie stażu pracy i przerw w zatrudnieniu
Przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia liczy się łączny staż pracy u danego pracodawcy, niezależnie od przerw między umowami oraz rodzaju zawieranych umów (np. umowy na okres próbny, określony, nieokreślony).
Oznacza to, że jeśli pracownik był zatrudniony u tego samego pracodawcy kilkukrotnie, okresy te sumują się i wpływają na długość okresu wypowiedzenia.
Przykład: jeśli pracownik miał wcześniej umowę na okres próbny przez 2 miesiące, a następnie umowę na czas określony przez 8 miesięcy, łączny staż pracy wynosi 10 miesięcy, co może wpłynąć na wydłużenie okresu wypowiedzenia.
Długość okresu wypowiedzenia w zależności od rodzaju umowy i stażu pracy
| Rodzaj umowy | Staż pracy | Długość okresu wypowiedzenia |
|---|---|---|
| Umowa na okres próbny | Mniej niż 2 tygodnie | 3 dni robocze |
| Umowa na okres próbny | Od 2 tygodni do 3 miesięcy | 1 tydzień |
| Umowa na okres próbny | Powyżej 3 miesięcy | 2 tygodnie |
| Umowa na czas określony / nieokreślony | Mniej niż 6 miesięcy | 2 tygodnie |
| Umowa na czas określony / nieokreślony | Od 6 miesięcy do 3 lat | 1 miesiąc |
| Umowa na czas określony / nieokreślony | Powyżej 3 lat | 3 miesiące |
Uwaga: Okresy wypowiedzenia liczone są zgodnie z Kodeksem pracy i mogą być zmienione w umowie lub układzie zbiorowym, jeśli przewidują korzystniejsze dla pracownika warunki.
Jak liczyć okres wypowiedzenia? Praktyczne zasady i przykłady
Okres wypowiedzenia zaczyna biec od dnia następującego po doręczeniu wypowiedzenia drugiej stronie. Ważne jest, aby prawidłowo obliczyć datę zakończenia umowy.
Zasady liczenia okresu wypowiedzenia:
- Okres liczony w dniach roboczych – jeśli okres wypowiedzenia jest wyrażony w dniach, liczy się tylko dni robocze, pomijając weekendy i święta.
- Okres liczony w tygodniach – tydzień to 7 dni kalendarzowych, a okres wypowiedzenia kończy się w ostatnim dniu ostatniego tygodnia.
- Okres liczony w miesiącach – miesiąc to okres od danej daty w jednym miesiącu do dnia poprzedzającego tę samą datę w kolejnym miesiącu.
Przykłady:
- Wypowiedzenie na 2 tygodnie: wypowiedzenie doręczono 10 marca (środa), okres wypowiedzenia kończy się 23 marca (wtorek) – po upływie 14 dni kalendarzowych.
- Wypowiedzenie na 1 miesiąc: wypowiedzenie doręczono 15 kwietnia, okres wypowiedzenia kończy się 14 maja.
- Wypowiedzenie na 3 dni robocze: wypowiedzenie doręczono w poniedziałek, okres wypowiedzenia kończy się w czwartek (pomijając święta i weekend).
Ważne: Dzień doręczenia wypowiedzenia nie jest wliczany do okresu wypowiedzenia. Okres kończy się z upływem ostatniego dnia okresu wypowiedzenia.
Formalności związane ze złożeniem wypowiedzenia i skuteczność doręczenia
Aby wypowiedzenie umowy o pracę było skuteczne, musi zostać prawidłowo doręczone drugiej stronie. Oto kluczowe zasady:
- Forma pisemna – wypowiedzenie powinno być sporządzone na papierze lub w formie elektronicznej z kwalifikowanym podpisem.
- Osobiste doręczenie lub list polecony – najlepszym sposobem jest wręczenie wypowiedzenia osobiście lub wysłanie listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
- Data doręczenia – ma kluczowe znaczenie dla rozpoczęcia biegu okresu wypowiedzenia.
- Potwierdzenie odbioru – zaleca się uzyskanie potwierdzenia odbioru wypowiedzenia, co zabezpiecza przed sporem o moment doręczenia.
Brak potwierdzenia odbioru może powodować trudności w udowodnieniu skutecznego doręczenia wypowiedzenia, co może wpłynąć na ważność i terminowość rozwiązania umowy.
Przykładowe elementy wypowiedzenia umowy o pracę
Poniżej znajduje się lista najważniejszych elementów, które powinno zawierać wypowiedzenie umowy o pracę:
- Miejscowość i data sporządzenia pisma
- Dane pracodawcy (nazwa, adres) oraz pracownika (imię, nazwisko, stanowisko)
- Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, z podaniem daty zawarcia umowy
- Wskazanie okresu wypowiedzenia oraz daty zakończenia stosunku pracy
- Podpis osoby składającej wypowiedzenie
Przykładowe sformułowanie: „Niniejszym wypowiadam umowę o pracę zawartą dnia 1 stycznia 2023 roku, z zachowaniem 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia, który rozpoczyna bieg z dniem doręczenia niniejszego wypowiedzenia.”
Dokładne zasady rozpoczęcia i liczenia okresu wypowiedzenia
Okres wypowiedzenia może być liczony w dniach, tygodniach lub miesiącach, co wpływa na moment rozpoczęcia jego biegu oraz zakończenia. Poniżej omówione są szczegółowe zasady liczenia okresu wypowiedzenia w zależności od jednostki czasu:
- Okres liczony w miesiącach – bieg okresu wypowiedzenia zaczyna się od pierwszego dnia kalendarzowego miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono wypowiedzenie.
Przykład: jeśli wypowiedzenie zostało złożone 15 marca, a okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, to okres ten zaczyna biec od 1 kwietnia i kończy się 30 kwietnia. - Okres liczony w tygodniach – bieg okresu wypowiedzenia rozpoczyna się od pierwszej niedzieli następującej po dniu złożenia wypowiedzenia.
Przykład: wypowiedzenie złożone 10 maja (poniedziałek), okres wypowiedzenia 2 tygodnie – okres rozpoczyna się w najbliższą niedzielę (16 maja) i trwa do soboty za dwa tygodnie (29 maja). - Okres liczony w dniach (np. w przypadku umowy na okres próbny) – bieg okresu wypowiedzenia rozpoczyna się od pierwszego dnia roboczego następującego po doręczeniu wypowiedzenia.
Przykład: wypowiedzenie doręczone 12 grudnia (czwartek), okres wypowiedzenia 7 dni – okres zaczyna się 13 grudnia (piątek) i kończy po upływie 7 dni kalendarzowych.
Zakończenie okresu wypowiedzenia zależy od rodzaju jednostki czasu:
- w przypadku miesięcy – ostatni dzień ostatniego miesiąca okresu wypowiedzenia,
- w przypadku tygodni – sobota kończąca ostatni tydzień okresu wypowiedzenia,
- w przypadku dni – ostatni dzień kalendarzowy okresu wypowiedzenia.
Znajomość tych zasad jest kluczowa, aby prawidłowo ustalić datę zakończenia stosunku pracy i uniknąć błędów formalnych.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę – tabela według stażu pracy i rodzaju umowy
| Rodzaj umowy | Staż pracy u pracodawcy | Długość okresu wypowiedzenia |
|---|---|---|
| Umowa na okres próbny | – | 3 dni robocze (jeśli umowa trwa do 2 tygodni), 1 tydzień (jeśli umowa trwa do 3 miesięcy), 2 tygodnie (jeśli umowa trwa powyżej 3 miesięcy) |
| Umowa na czas nieokreślony | poniżej 6 miesięcy | 2 tygodnie |
| Umowa na czas nieokreślony | od 6 miesięcy do 3 lat | 1 miesiąc |
| Umowa na czas nieokreślony | powyżej 3 lat | 3 miesiące |
| Umowa na czas określony | – | takie same okresy jak dla umowy na czas nieokreślony, jeśli umowa trwa co najmniej 6 miesięcy |
Uwaga: okresy wypowiedzenia dla umowy na czas określony mogą być ustalane inaczej w umowie, jednak nie mogą być krótsze niż przewiduje Kodeks pracy.
Elementy formalne wypowiedzenia umowy o pracę
Wypowiedzenie umowy o pracę musi spełniać określone wymogi formalne, aby było skuteczne i ważne. Poniżej znajduje się lista wymaganych elementów:
- Miejscowość i data – miejsce i dzień sporządzenia wypowiedzenia.
- Dane stron – imię i nazwisko pracownika oraz nazwa i adres pracodawcy.
- Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – jasno wyrażona wola rozwiązania umowy o pracę.
- Określenie rodzaju umowy i daty jej zawarcia – wskazanie, której umowy dotyczy wypowiedzenie oraz data jej zawarcia.
- Okres wypowiedzenia – określenie długości okresu wypowiedzenia zgodnie z przepisami.
- Podpis osoby składającej wypowiedzenie – podpis pracownika lub pracodawcy (lub upoważnionej osoby).
Forma wypowiedzenia:
- Wypowiedzenie musi mieć formę pisemną – dokument papierowy z podpisem.
- Alternatywnie dopuszczalna jest forma elektroniczna opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
- Wypowiedzenie przesłane e-mailem lub faksem bez kwalifikowanego podpisu jest nieważne.
Zachowanie odpowiedniej formy i elementów formalnych wypowiedzenia jest niezbędne dla jego skuteczności oraz dla uniknięcia sporów prawnych.
Uwzględnianie stażu pracy i przerw w zatrudnieniu przy okresie wypowiedzenia
Staż pracy u pracodawcy jest kluczowym czynnikiem wpływającym na długość okresu wypowiedzenia. Ważne jest, że do stażu pracy wlicza się cały dotychczasowy czas zatrudnienia u tego samego pracodawcy, niezależnie od przerw czy rodzaju umów.
- Przerwy w zatrudnieniu, które nie przekraczają łącznie 1 miesiąca, nie przerywają stażu pracy i są wliczane do okresu zatrudnienia.
- Przerwy dłuższe niż 1 miesiąc powodują, że staż pracy jest liczony od nowa po wznowieniu zatrudnienia, chyba że umowa stanowi inaczej.
- Również zmiana rodzaju umowy (np. z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony) nie powoduje utraty stażu pracy u pracodawcy.
Dzięki temu pracownik z dłuższym łącznym stażem pracy u pracodawcy ma prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę – prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy
Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli, które nie wymaga zgody drugiej strony, ale musi być złożone zgodnie z przepisami prawa pracy.
Obowiązki pracownika przy wypowiedzeniu:
- Zachowanie formy wypowiedzenia – pisemnej lub elektronicznej z kwalifikowanym podpisem.
- Dotrzymanie okresu wypowiedzenia – świadczenie pracy do końca okresu wypowiedzenia, chyba że strony ustalą inaczej.
- Przekazanie pracodawcy wypowiedzenia w sposób skuteczny (osobiście lub listem poleconym).
Obowiązki pracodawcy przy wypowiedzeniu:
- Zachowanie formy i terminów wypowiedzenia zgodnie z przepisami.
- Przekazanie pracownikowi informacji o prawach, np. o możliwości skorzystania z urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia.
- Zapewnienie warunków do wykorzystania urlopu lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, jeśli strony tak ustalą.
Ważne: Niedochowanie formy lub terminów wypowiedzenia może skutkować nieważnością wypowiedzenia lub koniecznością wypłaty odszkodowania.
Inne formy rozwiązania umowy o pracę
Oprócz wypowiedzenia umowy o pracę istnieją też inne możliwości zakończenia stosunku pracy:
- Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron – umowa jest rozwiązana w terminie i na warunkach ustalonych wspólnie przez pracownika i pracodawcę. Ta forma nie wymaga zachowania okresu wypowiedzenia i może nastąpić w dowolnym momencie.
- Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne) – możliwe w określonych sytuacjach, np. gdy pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Wypowiedzenie bez zachowania okresu wypowiedzenia wymaga pisemnego uzasadnienia i doręczenia pracownikowi.
Przykłady podstaw prawnych: art. 52 Kodeksu pracy. - Wygaśnięcie umowy – np. z upływem czasu, na jaki była zawarta lub w przypadku śmierci pracownika.
Wszystkie formy rozwiązania umowy o pracę mają różne konsekwencje prawne i wymagają zachowania określonych procedur. Dlatego ważne jest, aby wybrać odpowiednią formę i przestrzegać przepisów prawa pracy.
Formalności związane ze złożeniem wypowiedzenia i skuteczność doręczenia
Skuteczne doręczenie wypowiedzenia jest warunkiem prawidłowego rozpoczęcia biegu okresu wypowiedzenia. Istotne jest, aby wypowiedzenie dotarło do drugiej strony i zostało przez nią odebrane.
Formy doręczenia wypowiedzenia:
- Osobiste wręczenie – najlepiej potwierdzić odbiór podpisem na kopii wypowiedzenia.
- List polecony za potwierdzeniem odbioru – forma bezpieczna i potwierdzająca doręczenie pisma.
- Elektroniczne doręczenie – dopuszczalne tylko jeśli wypowiedzenie jest opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Formy niewystarczające dla skutecznego doręczenia: e-mail bez kwalifikowanego podpisu, faks, SMS – takie formy nie spełniają wymogów formalnych i mogą skutkować nieważnością wypowiedzenia.
Konsekwencje nieskutecznego doręczenia: okres wypowiedzenia nie rozpoczyna biegu, co może wpłynąć na datę rozwiązania umowy i ewentualne roszczenia stron.
Przykłady praktyczne liczenia okresu wypowiedzenia
-
Wypowiedzenie złożone 20 lutego, okres wypowiedzenia 1 miesiąc (liczony w miesiącach):
Okres wypowiedzenia zaczyna biec od 1 marca (pierwszy dzień miesiąca następującego po miesiącu złożenia wypowiedzenia) i kończy się 31 marca.
Data zakończenia stosunku pracy: 31 marca. -
Wypowiedzenie złożone 10 czerwca, okres wypowiedzenia 2 tygodnie (liczony w tygodniach):
Okres rozpoczyna się od najbliższej niedzieli po dniu złożenia wypowiedzenia, czyli 16 czerwca, i trwa do soboty 29 czerwca.
Data zakończenia stosunku pracy: 29 czerwca. -
Wypowiedzenie doręczone 5 września (wtorek), okres wypowiedzenia 7 dni (liczony w dniach):
Okres rozpoczął się 6 września (pierwszy dzień roboczy po doręczeniu) i trwa do 12 września.
Data zakończenia stosunku pracy: 12 września.
Takie konkretne przykłady ułatwiają zrozumienie, kiedy dokładnie kończy się okres wypowiedzenia i kiedy następuje rozwiązanie umowy.
