Organizacje pozarządowe stanowią ważny element w społeczeństwach. Dwa najbardziej popularne formy organizacji pozarządowych to stowarzyszenia i fundacje, których tworzenie i działanie różnią się od siebie pod kilkoma względami. Przeczytaj nasz artykuł i poznaj podstawowe cechy rozróżniające te dwa typy organizacji i dowiedz się, jak założyć stowarzyszenie!
Fundacje i stowarzyszenia – jakie są różnice?
Organizacje pozarządowe to podmioty, które działają w interesie społecznym bez uzyskania wyniku finansowego. Często są one zrzeszone w formie stowarzyszenia lub fundacji. Stowarzyszenia rejestrowe i zwykłe różnią się między sobą liczbą osób potrzebnych do ich utworzenia – minimum 7 i 3 osoby odpowiednio. W przypadku stowarzyszeń nie jest konieczny posiadanie majątku, natomiast przy tworzeniu fundacji należy dysponować odpowiednim kapitałem oraz przygotować statut określający najważniejsze zasady jej funkcjonowania, m.in. kto będzie miał ostateczne decyzje w tej organizacji. Aby podsumować, można powiedzieć, że jeśli masz przyjaciół – postaw na stowarzyszenie, z kolei jeśli masz pieniądze – załóż fundację.
Sprawdź też: Czym jest sponsoring?
Fundacja
Fundacja uzyskuje osobowość prawną i możliwość działania w momencie jej zarejestrowania w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Do tego celu konieczny jest akt notarialny, gdzie fundator, lub grupa osób, deklaruje swoje zamiary dotyczące ustanowienia fundacji i przekazaniu majątku niezbędnego do jej funkcjonowania. Majątek ten musi być przeznaczony na cele społecznie lub gospodarczo użyteczne. Zarząd fundacji ma obowiązek opiekować się wskazanym majątkiem oraz zrealizować postawiony cel. Do tego celu potrzebne są zarówno wsparcie finansowe, jak i odpowiednia organizacja procesów wewnętrznych.
Ustawa o fundacjach jest podstawowym aktem prawnym regulującym działalność tego typu organizacji. Ustawa zawiera niewiele szczegółowych informacji, dlatego swoją funkcjonowanie opiera głównie na statucie – dokumencie, który określa m.in. skład wszystkich organów władzy i proces ich powoływania, wprowadza mechanizmy podejmowania decyzji i sprawuje kontrolę nad całą strukturą. Powstanie statutu leży w gestii fundatora, co stanowi ogromny atut jeśli chodzi o bezpośredni wpływ na funkcjonowanie fundacji.
Fundacja to organizacja niedochodowa, która może uzyskać status OPP i otrzymywać dotacje. Jej statut określa liczbę osób w jej zarządzie i sposób ich wyboru. Fundacje rzadko posiadają członków, ponieważ obowiązuje ich charakter niedochodowy – mienie jest przeznaczone wyłącznie do realizacji celów fundacji. Przepisy dotyczące fundacji wskazują, że zarząd stanowi najwyższą władzę, ale statut może również przewidzieć inne organy decyzyjne. Decyzje te będą miały bezpośredni wpływ na dalsze działania zarządu. Więcej na temat tego rodzaju organizacji pozarządowych dowiesz się z artykułu co to jest fundacja.
Stowarzyszenie (stowarzyszenie „rejestrowe” i stowarzyszenie zwykłe)
Prawo o stowarzyszeniach określa dwa rodzaje stowarzyszeń: stowarzyszenia rejestrowane, które są wpisywane do Krajowego Rejestru Sądowego oraz stowarzyszenia zwykłe, które zarejestrowane są w ewidencji prowadzonej przez starostę. Choć obydwie formy mają pewne podobieństwa, istnieje wiele różnic między nimi. Przed decyzją o rozpoczęciu działalności stowarzyszenia warto jest poświęcić chwilę na zapoznanie się z różnicami między fundacjami a stowarzyszeniami i wybrać formułę, która bardziej odpowiada celom i potrzebom organizacji.
Stowarzyszenia, zarówno te rejestrowe jak i informalne, powstają w wyniku inicjatywy grupy ludzi (np. przyjaciół, rodziny) połączonych wspólnymi pasjami (np. historią przemysłu), lub też mających wspólny cel (np. ocalenie i odnowienie zabytkowej fabryki). Gromadzą oni swoje siły by kontynuować działania, jakie będzie można podjąć mając na uwadze określone cele, np. dopisanie do rejestru zabytków, remont czy inwestycje pieniężne.
Stowarzyszenia to ważny element życia społecznego, którego podstawowe cechy to dobrowolność, samorządność, trwałość oraz niezarobkowy cel. Ustawa Prawo o stowarzyszeniach określa ramowe zasady działania tych organizacji. Stowarzyszenia umożliwiają przekazywanie swojej opinii i uczestnictwo w życiu publicznym bez względu na przekonania polityczne lub ideologiczne. Ponadto pozwalają na realizację indywidualnych zainteresowań, a także gromadzenie ludzi wokół różnorodnych cele społeczeństwa lub projektów. Czy chodzi o pomoc charytatywną czy edukacyjną – istnienie stowarzyszeń umożliwia realizację szerokiego spektrum dążeń społeczeństwa. Aby założyć stowarzyszenie potrzeba co najmniej 7 osób – 3 zwykłych i 4 wspierających. Tak więc, dzięki możliwości tworzenia stowarzyszeń mogliby Pa my sprawnie realizować swoje cele społeczne i chronić interesy członków tego typu organizacji.
Stowarzyszenie to organizacja pozarządowa w skład której wchodzą osoby (członkowie) działające nieodpłatnie. Aktywność stowarzyszenia jest regulowana przez prawo i zapewnia ona możliwość ubiegania się o status OPP oraz skorzystania z dotacji od instytucji publicznych. Członkostwo w stowarzyszeniu może powstać między grupami przyjaciół, którzy chcą podjąć dzieło jakimś celem lub grupami osób, którym coś przeszkadza i chcą to zmienić. Przykładem może być tworzenie konkursów recytatorskiego bądź też prowadzenie akcji na rzecz osób niepełnosprawnych lub bezdomnych zwierząt.
Aby założyć stowarzyszenie „rejestrowe” należy zebrać minimum siedem osób, podczas gdy w przypadku stowarzyszenia zwykłego wystarczy trzech członków. Często to właśnie grupy ludzi działające wcześniej jako organizacja nieformalna podejmują decyzję o utworzeniu struktury rejestrowej. Przykładem tego mogą być miłośnicy filmów animowanych, którzy zorganizują pokaz filmów. Jeśli spotkanie będzie okazać się sukcesem, a poza pierwszymi uczestnikami na miejsce przybędzie rzesza fanów tego typu produkcji, myśl o sformalizowaniu działalności nabiera coraz większego tempa. W tym celu trzeba będzie skorzystać z Rejestru Stowarzyszeń i ewentualnie zgłosić swoje stowarzyszenie do starostwa. Oprócz oficjalnej rejestracji istotne jest także gromadzenie środków finansowych na organizację kolejnych przeglądów filmów animowanych oraz upowszechnianie ich prelekcji, aby maksymalnie wykorzystać potencjał drzemiący w samym stowarzyszeniu.
Stowarzyszenie zwykłe
Stowarzyszenie zwykłe to forma organizacji, która nie wymaga rejestracji w KRS i działa na podstawie regulaminu. Może zostać założone przez minimum trzech członków. Nie posiada osobowości prawnej, dlatego też jego członkowie muszą udzielić pełnomocnictwa do wnoszenia spraw sądowych. Stowarzyszenie jest finansowane głównie przez składki członkowskie oraz dotacje, ale nie może prowadzić działalności ekonomicznej. Posiada ono także szeroki zakres obowiązków, w tym obowiązek prowadzenia księgowości oraz rocznych sprawozdań finansowych.
Stowarzyszenia zwykłe regulowane są przez ustawę z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Aby je powołać, wymagana jest obecność minimum trzech osób pełnoletnich, posiadających polskie obywatelstwo i uprawnienia do głosowania. Istotne jest to, że nie można zakładać takiej organizacji przez podmioty prawne, takie jak spółki czy firmy; co więcej – nie mogą one również wstępować do stowarzyszenia jako członkowie – mogą być tam tylko osoby fizyczne.
Osoby tworzące stowarzyszenie zwykłe mają wpływ na jego nazwę i cel działalności, ustalają lokalizację siedziby oraz obszar jej działania. Wybierają również swojego przedstawiciela lub zarząd, który będzie uprawniony do reprezentowania ich wobec organów administracyjnych oraz innych podmiotów. Reprezentant (lub zarząd) ma jednak pewne ograniczenia w reprezentowaniu stowarzyszenia – wszystkie sprawy przekraczające zwykłe zarządzanie muszą mieć akceptację wszystkich członków stowarzyszenia, aby dana czynność mogła być dokonana. Regulamin działalności określa wszelkie obowiązuje reguły, a jest to najważniejszy dokument stowarzyszenia zwykłego. Ten dokument reguluje takie tematy jak m.in.: struktura organizacyjna i kompetencje członków, procedury dotyczące rozstrzygania sporów, kwestie finansowe itp.
Stowarzyszenie „rejestrowe”
Stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym są jedną z najpopularniejszych form działalności społecznej w Polsce. Dają one osobowość prawną, a ich reprezentacja polega na wyborze Zarządu, który powinien składać się z co najmniej 7 osób. Założyciele stowarzyszenia mają możliwość dokonania wyboru formy działalności i określania jej cele oraz sposobu realizacji. Decyzja o rejestracji stowarzyszenia KRS powinna być podjęta przez założycieli po dokonaniu starannego porównania wszystkich wariantów dostępnych opcji oraz uwzględnieniu celów i charakteru danego stowarzyszenia.
Organizacja stowarzyszenia wymaga podjęcia szeregu kroków. W pierwszej kolejności należy spotkać się co najmniej z siedmiu osób, które będą przyszłymi członkami tego stowarzyszenia i wspólnie uzgodnić idee i cele organizacji. Kolejnym etapem jest opracowanie statutu stowarzyszenia, w tym celu powołać można grupę robocza składającą się z najbardziej zaangażowanych osób.
Następnie odbywa się zebranie założycielskie, na którym przyjmuje się statut oraz wybiera władze stowarzyszenia. Zebranie to jest również okazją do przygotowania dokumentacji, która pozwoli na rejestrację organizacji zgodnie z Ustawą o Stowarzyszeniach. Ostatnim elementem jest potwierdzone przesłanie dokumentacji do Krajowego Rejestru Sądowego.
Stowarzyszenie zwykłe czy rejestrowe?
Stowarzyszenie zwykłe
Stowarzyszenie zwykłe to stosunkowo prosty i sprytny sposób na założenie organizacji pozarządowej. Aby powstało stowarzyszenie zwykłe, należy zebrać minimum 3 osoby, które uchwala regulamin działania oraz wybiorą spośród siebie przedstawiciela lub zarząd. Następnie trzeba złożyć wniosek do wydziału w starostwie powiatowym (może to być wydział spraw obywatelskich albo spraw społecznych, w zależności od organizacji pracy urzędu). Starosta ma 7 dni na rozpatrzenie dokumentów i potwierdzenie celu istnienia stowarzyszenia oraz braku innych zastrzeżeń wobec jego tworzenia. W takim przypadku, można oficjalnie stworzyć Stowarzyszenie Zwykłe i uczynić je legalnie funkcjonującym podmiotem prawnym.
Stowarzyszenia zwykłe to organizacje, które nie posiadają osobowości prawnej, lecz są w stanie zaciągnąć zobowiązania i nabywać różnego rodzaju prawa. Zgodnie z orzecznictwem sądowym, roszczenia i pozwy mogą być składane w imieniu takiego stowarzyszenia tylko wtedy, gdy każdy członek stowarzyszenia udziela pełnomocnictwa na to. Do finansowania stowarzyszeń zwykłych można wykorzystać składki członkowskie, dotacje, ofiarność publiczną (np. poprzez zbiórki publiczne), darowizny, spadki lub dochody uzyskane ze sprzedaży majątku stowarzyszenia. Ponadto, takie stowarzyszenia mogą starać się o status organizacji pożytku publicznego.
Stowarzyszenia zwykłe wymagają od swoich członków, aby przestrzegali szeregu przepisów i obowiązków. Przede wszystkim musi posiadać numery NIP, REGON, a także prowadzić pełną lub uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów oraz składać do urzędu skarbowego deklarację dotyczącą podatku dochodowego od osób prawnych (CIT-8). Stowarzyszenia te nie mogą prowadzić działalności pożytku publicznego na odpłatnej podstawie ani tworzyć oddziałów czy łączyć się w związek stowarzyszeń. Oprócz tych wszystkich obowiązków, stowarzyszeniom, które prowadzą pełną księgowość, zaleca się sporządzać sprawozdanie finansowe.
Decydując się na założenie stowarzyszenia zwykłego, trzeba wziąć pod uwagę, że w przeciwieństwie do stowarzyszeń rejestrowych, członkowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania (długi) tego rodzaju organizacji. Oznacza to, że każdy ze wspólników musi oddać ze swojego majątku osobistego, jeśli organizacja nie posiada środków finansowych pozwalających na spłatę długu. Tak więc wskazana odpowiedzialność jest ustanawiana poprzez art. 40 ust. 1b kodeksu cywilnego.
Stowarzyszenie rejestrowane w KRS
Utworzenie stowarzyszenia wymaga zgromadzenia co najmniej 7 założycieli, którzy muszą przygotować odpowiedni statut. Po tym następuje zebranie założycielskie, na którym podejmuje się decyzje o podjęciu działalności oraz wybiera się odpowiednie władze. Stowarzyszenie musi posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej (popularnie nazywany komisją rewizyjną). Wniosek o rejestrację składa się do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), a po jego zakończeniu czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku powinien trwać maksymalnie 7 dni. Najczęściej jednak proces ten trwa znacznie dłużej.
Rejestracja stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym to pierwszy krok do uzyskania przez nie numeru NIP i REGON. Aby móc zarejestrować się jako stowarzyszenie w KRS, należy złożyć formularz NIP-8 w urzędzie skarbowym. Co więcej, dla zachowania pełnej legalności należy posiadać swoje konto bankowe, co także trzeba wpisać do formularza NIP-8. Rejestracja w KRS upoważnia stowarzyszenie do prowadzenia działalności statutowej, która może przybierać formę odpłatną i bezpłatną oraz polegać na pożytku publicznym. Ponadto organizacje te mogą uruchomić także działalność gospodarczą jako źródło finansowania ich celów statutowych.
Stowarzyszenie rejestrowe może się opierać na działalności społecznej, której wykonawcami są członkowie oraz wolontariusze, jednakże może też funkcjonować jako instytucja posiadająca swoją siedzibę i pracowników. Istotnym atutem stowarzyszeń rejestrowych jest szeroki zakres metod pozyskiwania środków finansowych na rzecz ich działalności. Oprócz wspomnianych już form poza zarobkowej działalności publicznej i gospodarczej, mogą one otrzymywać dodatkowe darowizny od administracji publicznej, zebrać fundusze poprzez zbiórki publiczne, przyjmować spadki lub ubiegać się o 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.
Stowarzyszenie rejestrowe jest podmiotem prawnym, który musi spełnić szereg wymogów i obowiązków. Posiada ono osobowość prawną, co oznacza, że członkowie są odpowiedzialni tylko za swoje działania, a nie za zobowiązania stowarzyszenia. Stowarzyszenie rejestrowe ma swoje określone cele i statut, w ramach których może prowadzić działalność gospodarczą lub społeczną. Wszelkie zobowiązania finansowe są ciężarem dla samego stowarzyszenia i nie mogą być obciążeniem członków. Stowarzyszeniu przyporządkowane są również inne obowiązek jak prowadzenie dokumentacji, składanie sprawozdań finansowych i raportów dotyczących danego okresu roku.
Zamiana – przekształcenie stowarzyszenia zwykłego w „rejestrowe”
Podjęcie decyzji o rodzaju stowarzyszenia, które chce się założyć, wymaga rozważenia wielu czynników. Jakie są potrzeby i dostępne zasoby? Czy do działalności będzie potrzebny duży fundusz czy można ją przeprowadzić bez nadmiernych nakładów finansowych? Czy ma to być jednorazowa akcja czy długofalowe działania? Ile osób będzie zaangażowanych w realizację celów stowarzyszenia? Ważne jest również, aby pamiętać, że obecnie istnieje możliwość przejścia ze stowarzyszenia zwykłego do stowarzyszenia rejestrowego zarejestrowanego KRS. Natomiast sytuacja odwrotna (przejście ze stowarzyszenia rejestrowego do zwykłego) nie jest możliwa. Przekonwertowanie stowarzyszenia na fundację lub vice versa także nie jest dopuszczalne.
Jakie są różnice między stowarzyszeniem rejestrowym i fundacją?
Stowarzyszenia i fundacje są zdecydowanie najpopularniejszymi formami organizacji pozarządowych. Chociaż w prawie istnieją duże różnice między obiema strukturami, w praktyce działalność tych form prawnych może się niewiele różnić. Stowarzyszenia mają na celu tworzenie społeczności, która skupia ludzi o określonych interesach i wartościach, za to fundacje są tworzone w celu realizacji określonych działań charytatywnych lub edukacyjnych.
Obie organizacje pozarządowe mają jednak jedno – szeroko rozumiany cel dobroczynny. Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje prowadzone są przez społecznika, który w imieniu członków lub darczyńców decyduje o ich polityce czy też finansowaniu. Ważne jest zatem podjęcie decyzji na temat tego, która struktura bardziej odpowiada misji Państwa organizacji i celom jej działalności.
Założyciele i członkowie
Stowarzyszenie wymaga minimum 7 założycieli, którzy muszą być osobami fizycznymi i posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Ze względu na specjalne przepisy, cudzoziemcy mogą również przystąpić do stowarzyszenia. Osoby prawne mogą jedynie wspierać dany podmiot poprzez swoje członkostwo bez posiadania prawa głosu na posiedzeniach organów.
Fundacja nie ma regulacji dotyczących obywatelstwa ani miejsca zamieszkania jej fundatorów/założycieli – może być jeden lub wielu (zarówno osoby fizyczne, jak i prawne), a pojęcie „członkostwa” nie ma tutaj zastosowania.
Władze
Stowarzyszenie rejestrowe wymaga od członków uczestniczenia w walnych zebraniach, by móc głosować i decydować o kluczowych kwestiach dotyczących działalności stowarzyszenia. Zarząd odpowiedzialny jest za ogólne zarządzanie i reprezentację stowarzyszenia na zewnątrz. Komisja rewizyjna natomiast ma obowiązek sprawdzać, czy wszystkie pieniądze są przeznaczone w sposób legalny oraz odpowiedni.
Fundacje również mają zarząd, który jest odpowiedzialny za jej działalność i reprezentację. By zwiększyć skuteczność fundacji, istnieje możliwość utworzenia organu kontroli wewnętrznej, takiego jak rada fundacji, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. Te instytucje służą do monitorowania wykonywania obowiązków organizacji oraz do badania jej finansowej sytuacji.
Majątek i źródła finansowania
Stowarzyszenie ma za zadanie dążenie do realizacji celów statutowych w interesie społecznym i bez zamiaru osiągania zysku. Utworzenie stowarzyszenia nie wiąże się z koniecznością dysponowania majątkiem – najważniejsza jest tu wartość ludzi, którzy tworzą je. Finansowanie stowarzyszeń może pochodzić m.in. od administracji centralnej bądź samorządowej (np. poprzez dotacje), organizacji grantodawczych, osób fizycznych lub prawnych (np. poprzez darowizny czy zbiórki publiczne) oraz ze składek członkowskich.
Fundacja to organizacja non-profit, powołana do realizacji określonych celów o charakterze filantropijnym lub religijnym – jej podstawę tworzy fundusz założycielski ustanawiany przez fundatora, mający postać pieniędzy, ruchomości oraz nieruchomości i wynoszący co najmniej 1000 zł na potrzeby działalności gospodarczej fundacji. Oprócz tych źródeł finansowania podobnie jak w przypadku stowarzyszenia równie ważna jest pomoc administracji centralnej i samorządowej, organizacji grantodawczych oraz osób fizycznych i prawnych w postaci darowizn czy też odpłatnego pożytku publicznego.
Księgowość
Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obligatoryjne jest rozróżnienie pomiędzy wyodrębnionymi działaniami pożytku publicznego bezpłatnymi i odpłatnymi oraz tymi związanymi z gospodarką.
W niektórych przypadkach obie formacje mogą wybrać alternatywę skróconego podliczenia dochodów i wydatków. Niemniej jednak, warto mieć na uwadze, że prowadzenie pełnego lub skróconego rachunku powinno być przykładem poprawnego postępowania księgowego oraz dostarczać wiarygodnych informacji o sprawozdawczości finansowej organizacji.
Podatki, ulgi i zwolnienia
Stowarzyszenia i fundacje są zobowiązane do opłacania podatku dochodowego od osób prawnych. Przy tym mają możliwość skorzystania z ulgowego traktowania, jeśli ich cele działalności wymienione są w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
Co więcej, istnieje szereg innych preferencji, takich jak opłacanie niższej stawki podatkowej lub zwolnienie z potrącenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wszelkie fundacje i stowarzyszenia powinny poznawać warunki podatkowe, aby uniknąć niepotrzebnych problemów i obciążeń finansowych.
Sprawozdawczość, kontrola
Stowarzyszenie i fundacje regulują swoją działalność statutem, jak i obowiązkami sprawozdawczymi. Zewnętrznym organem nadzoru i kontroli stowarzyszeń jest starosta powiatu, w którym znajduje się siedziba stowarzyszenia. Natomiast dla fundacji jako organ nadzoru wskazuje się ministra określonego przez fundatora, a także starostę powiatu, na terenie którego istnieje siedziba fundacji.
Obowiązek składania CIT-8 do urzędu skarbowego odnosi się zarówno do stowarzyszeń, jak i fundacji. Co więcej, te podmioty muszą również co roku spełnić obowiązek składania sprawozdania finansowego, jeśli prowadzone są pełne procedury księgowe. Dodatkowa odpowiedzialność leży po stronie stowarzyszeń – muszą one składać co roku sprawozdanie merytoryczne dotyczące prowadzonej działalności statutowej.
Czy można działać społecznie w innych formach niż stowarzyszenia i fundacje?
Stowarzyszenia i fundacje są najczęściej wybieranymi formami działalności społecznej jednak istnieje wiele innych możliwości. Można prowadzić działalność niesformalizowaną na przykład w postaci grup nieformalnych, które mogą organizować małe, otwarte pokazy filmów animowanych lub teatralnych.
Kluby sportowe mogą być zarejestrowane jako stowarzyszenia „rejestrowane” u starosty. Komitety społeczne to organizacje, które czasami uważa się za formę stowarzyszeń, choć nie ma szczegółowych przepisów dotyczących ich powstania. Rady rodziców to przedstawiciele rodziców uczniów danej szkoły, wybrani w demokratycznym procesie, którzy reprezentują ogół rodziców wewnątrz placówki oraz poza nią.
Osoby wybrane do prowadzenia zbiorek publicznych muszą spełnić określone warunki określone w Ustawie o zasadach prowadzenia zbiorek publicznych. Z kolei ochotnicze straże pożarne powinny działać na podstawie Ustawy o Ochronie Przeciwpożarowej oraz w oparciu o stowarzyszenia.
Koła Gospodyń Wiejskich powstać mogą na mocy Ustawy o KGW i mają uprawnienia oraz obowiązek ustalenia regulaminu swojej działalności poprzez wspieranie funduszy ze składek i innych źródeł. Natomiast Związki Zawodowe są odpowiednią organizacją to do tego, aby reprezentować oraz bronić praw i interesów osób zatrudnionych, a ich powstanie reguluje Ustawa o Związkach Zawodowych.
Organizacje kościelne
W Polsce istnieje szereg jednostek organizacyjnych i organizacji kościelnych, które działają na mocy przepisów wynikających z ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych oraz ustalonych konwencji dotyczących gwarancji wolności sumienia i wyznania.
Parafie lub inne jednostki organizacyjne powoływane są przez odpowiednią władzę kościelną, aby realizować cele religijne i kulturowe. Wierni czasami tworzą swoje organizacje za zgodą kościelnych struktur, takie jak Caritas Polska, Diakonia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego czy Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji Białostocko-Gdańskiej ELEOS. Te organizacje mają na celu nie tylko dbanie o formację religijną, ale również prowadzenie działalności społecznej, edukacyjnej i charytatywnej. Przy ich tworzeniu stosuje się odpowiednie normy prawne dotyczące stowarzyszeń.
